Na świecie jest znajdowanych coraz więcej zabytków wykonanych z meteorytów i tektytów. W 2003 roku postulowałem i zaproponowałem jako członek The Meteoritical Society w USA utworzenie nowej  grupy w tabeli znanych nauce meteorytów, tak aby nowa grupa obejmowała zabytki wykonane z meteorytów. Swoje postulaty zawarłem w opublikowanym w USA  w czasopiśmie „Meteoritics & Planetary Science”  w artykule „Artifacts in Polish collection made of meteoritic iron”(2004)  (czyli  „Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego”).

REKLAMA

W artykule tym zasugerowałem również, że meteorytów nie musimy też poszukiwać w terenie, ale również w miejscach, które wydają się nam już zbadane. Są nimi muzea na świecie. Po prostu niektóre przedmioty, czy też badania naukowe, powinny być ponownie zweryfikowane przy użyciu specjalistycznych metod badawczych z użyciem najnowocześniejszego sprzętu naukowego. Nadto w  muzeach mogą znajdować się jeszcze inne zabytki wykonane z żelaza meteorytowego o czym nawet nie wiedzą muzealnicy. Dlatego potrzebne są wstępne oględziny a następnie kompleksowe badania wytypowanych zabytków.

Wykorzystanie meteorytów przez różne cywilizacje w ciągu ostatnich kilku tysięcy lat zaczyna już być dobrze udokumentowane. Według najnowszych opublikowanych badań, skład wszystkich żelaznych artefaktów z epoki brązu jest zgodny z meteorytowym pochodzeniem metalu.

Po dokonanych ostatnio szeregu odkryć na świecie, wielu naukowców zajmuje się takimi zabytkami. Czy jest nadzieja na stworzenie podgrupy meteorytowej „Meteoryty – Zabytki sztuki materialnej” w Światowym Katalogu Meteorytowym – „Meteoritical Bulletin”  prowadzonym  w Londynie w Wielkiej Brytanii. Mam taką nadzieję. 

Ostatnio przypadkowo przeczytałem artykuł grupy marokańskich naukowców, którzy opisali odkryte niedawno (2020) w górach Wielkiego Atlasu w Maroku, trzech żelaznych sztyletów. Odkrycie miało miejsce w miejscowościach w pobliżu Imilchil i Missour w Maroku. (https://doi.org/10.3390/heritage5030072) 

Wszystkie pomiary wykonano na wypolerowanych odcinkach łopatek. Do celów porównawczych wykorzystano dwa sklasyfikowane meteoryty żelazne znalezione na tych samych obszarach, tj. meteoryt żelazny o nazwie Agoudal, odkryty w pobliżu wioski Imilchil w górach Atlasu Wysokiego i sklasyfikowany w grupie żelaza magmowego IIAB] oraz meteoryt żelazny Oglat Sidi Ali, który został znaleziony w 2013 roku w pobliżu miejscowości Maatarka w Maroku. Były to pierwsze znalezione w tym kraju tego typu zabytki. Cechy strukturalne, mineralogiczne i składowe trzech artefaktów zostały określone za pomocą skaningowej mikroskopii elektronowej – spektroskopii rentgenowskiej z dyspersją energii (SEM-EDS) przy użyciu JEOL JSM IT1000 w Centrum Badań Naukowych Wydziału Nauk Uniwersytetu Ibn Zohr. 

Jak podkreślają badacze w konkluzji publikacji – „Odkrycie żelaznych ostrzy sztyletów w marokańskim Atlasie Wysokim sugerowałoby, że starożytna eksploatacja żelaza w Maroku obejmowała żelazo meteorytowe jako źródło metalu. Niniejsze opracowanie jest pierwszym raportem naukowym dotyczącym przemysłu żelaznego w Atlasie Wysokim, opartym na fragmentach meteorytów żelaznych. Jednak w tym regionie można znaleźć wiele innych artefaktów meteorytowych. Dlatego należy rozwijać współpracę między kolekcjonerami a Uniwersyteckim Muzeum Meteorytów w celu wypracowania metod badań sztucznych artefaktów meteorytowych. Według Kotowieckiego [ 2 ] artefaktów meteorytowych nie należy lekceważyć, ponieważ mimo przeróbek nadal mają pozaziemskie pochodzenie i powinny być rejestrowane jako meteoryty”. 

To nie pierwszy artykuł w którym jest odwołanie do mojej publikacji. Dlatego mam też wielką satysfakcję, że wielu naukowców powołuje się w swoich publikacjach na mój artykuł na temat zabytków wykonanych z meteorytów. 

Innym przykładem naukowca, który od kilku lat tropi artefakty wykonane w meteorytów jest dr Albert Jambon , badacz z Université Côte D’Azur i Sorbonne Universités we Francji. Dysponuje on najnowszą technologią badawczą co ułatwia badania zabytków bez spowodowania jego uszkodzenia.. 

Dr Jambon zbadał serię żelaznych artefaktów z epoki brązu: żelazne koraliki z Gerzeh (Egipt, 3200 pne), sztylet z Alaca Höyük (Turcja, 2500 pne), wisiorek z Umm el-Marra (Syria, 2300 pne), topór z Ugarit (Syria, 1400 pne), kilka innych z cywilizacji dynastii Shang (Chiny, 1400 pne) oraz sztylet, bransoletka i zagłówek Tutenchamona (Egipt, 1350 pne).

Starożytne artefakty wykonane z meteorytów są chronione na całym świecie, jak każde zabytki, przez specjalne prawo dotyczące dóbr kultury. Dlatego należy zwrócić uwagę, czy są one przedmiotem nielegalnego obrotu handlowego. Mimo wszystko moim zdaniem powinien być przygotowany szczegółowy katalog do wykonywania ochrony tychże obiektów meteorytowych, aby je łatwiej odnaleźć w przypadku kradzieży lub niepokojów i wojen na świecie. 

A tak przy okazji, postuluję również i gorąco zachęcam aby w trakcie odwiedzania targów staroci zwracać również uwagę na stare metalowe przedmioty.(o czym już wspominałem tutaj http://pressmania.pl/meteorytowa-podkowa-ze-wsi-jastrzebia-k-lanckorony/ )

Źródła ;

  1. Albert Jambon. 2017. Bronze Age Iron: Meteorite or Not? Chemical strategy. Journal of Archaeological Science 88: 47-53; doi: 10.1016/j.jas.2017.09.008, https://hal.science/hal-01614724/
  2. Ibhi, A.; Ouknine, L.; Khiri, F.; Ait Touchnt, A.; Nachit, H.; De Pascal, O.; Senesi, G. S. Meteorite Origin of Moroccan Iron Dagger Blades. Legacy 2022, 5, 1395-1400. https://doi.org/10.3390/heritage5030072 
  3. Kotowiecki Andrzej „Artifacts in Polish collection made of meteoritic iron” vol. 39 Supplement, August 2004, pp. A151 – A156 [6stron] METEORITICS & PLANETARY SCIENCE file:///C:/Users/Win_10/Downloads/15009-17345-1-PB%20(3).pdf
  4. Kotowiecki Andrzej, (2003), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego, materiały, II Seminarium Meteorytowe, 24-26 kwietnia, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik PDF, http://www.ptmet.org.pl/old/wydawnictwa/2003%2007%20Kotowiecki.pdf
  5. Kotowiecki Andrzej, (2016), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego, Meteoryt, 1, 2016, s. 18-22. Plik PDf, http://meteoryt.info/Met116.pdf
  6. Kotowiecki Andrzej, (2020), Polskie zabytki z żelaza meteorytowego, Pressmania.pl, http://pressmania.pl/polskie-zabytki-z-zelaza-meteorytowego/ 
  7. Kotowiecki Andrzej, (2021), Zabytkowe artefakty wykonane z meteorytów i tektytów (Historic artifacts made of meteorites and tektites), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 73-80. Plik ASMP., https://bibliotekanauki.pl/articles/1830275
  8. Kotowiecki Andrzej, (2022), Tektyty i szkliwo impaktowe w świetle badań i odkryć archeologicznych na świecie (Tektites and impact glaize in the light of research and archaeological discoveries in the world), Acta Soc. Metheor. Polon., 13, 2022, s. 60-66. Plik ASMP. https://bibliotekanauki.pl/articles/2034023
  9. Kotowiecki Andrzej, (2023), Najstarsze dowody archeologiczne i relacje tekstowe o różnych spadkach skał z kosmosu w najstarszej historii ludzkości (The oldest archaeological evidence and textual accounts of various rock falls from space in the oldest human history), Acta Soc. Metheor. Polon., 14, 2023, s. 86-92. Plik ASMP, https://bibliotekanauki.pl/articles/2195007
  10.  Kotowiecki Andrzej, (2021), „Meteorytowa” podkowa ze wsi Jastrzębia k/Lanckorony”, Pressmania.pl, http://pressmania.pl/meteorytowa-podkowa-ze-wsi-jastrzebia-k-lanckorony/

Polecam film Muzeum w Częstochowie o odkrytych bransoletach z żelaza meteorytowego, do czego również przyczyniłem się prawie 20 lat temu prowadząc swoje prywatne śledztwo https://fb.watch/cXl8Akq105/