Jaskinie fascynowały ludzi od zawsze. Były schronieniem dla naszych przodków oraz dla licznych zwierząt. Są jak mistyczne budowle stworzone bez udziału człowieka i przed nim ukryte. Jaskinia Niedźwiedzia to fenomen przyrody. Od momentu odkrycia stanowi cenny obiekt badań naukowych, natomiast od chwili udostępnienia dla ruchu turystycznego jest wielką atrakcją turystyczną o randze międzynarodowej przyciągającą co roku rzesze turystów.

REKLAMA

 

Otwór wejściowy jaskini został odsłonięty w trakcie eksploatacji marmuru w wyrobisku Kletno III, 14 Października 1966 r. był to otwór w kształcie poziomej szczeliny ok. 2 m powyżej poziomu eksploatacji. Prowadził on do niewielkiej komory nazwanej później Salą Niedźwiedzia. Pomiędzy blokami urobku zauważono dużą ilość kości dużych ssaków. Najwięcej było kości niedźwiedzia jaskiniowego, stąd nazwa jaskini. Część końcowa tej sali zachowała się do dzisiaj i jest widoczna w śluzie wejściowej do Jaskini. Ze względu na naukową i przyrodniczą wagę tego odkrycia w grudniu 1966 roku wstrzymano eksploatację kamieniołomu. Odkryciem jaskini zainteresowali się żywo naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz wrocławskiej Akademii Rolniczej. Równolegle z badaniami postępowała eksploracja jaskini prowadzona przez Sekcję Grotołazów Akademickiego Klubu Turystycznego we Wrocławiu oraz Sekcję Grotołazów ze Stronia Śląskiego. Eksploracje jaskini są prowadzone do dzisiaj w ich wyniku znamy ponad 3,5 km sal i korytarzy Jaskini Niedźwiedziej.

Szata naciekowa

Jaskinia Niedźwiedzia jest wyjątkowa pod wieloma względami. Turystów przede wszystkim zachwyca różnorodna i dobrze zachowana szata naciekowa jaskini. Nagromadzony w wodzie węglan wapnia zaczyna się odkładać w jaskini w postaci krystalicznej – kalcytu. Kalcyt „cementuje” podziemne zawaliska, pokrywa ściany jaskini polewami kalcytowymi. Z czasem jaskinia zostaje przyozdobiona formami kalcytowymi o bardzo różnych kształtach i rozmiarach. Najbardziej znanymi naciekami są stalaktyty zwisające ze stropu wraz z cieniutkimi makaronami. Na spotkanie stalaktytom często od dołu wyrastają przysadziste stalagmity. Gdy stalagmit zetknie się ze stalaktytem powstaje stalagnat inaczej kolumna naciekowa. Krople wody płynące po nierównościach stropu jaskini tworzą imponujące draperie – zasłony kalcytowe. Oprócz wymienionych form naciekowych Jaskinia Niedźwiedzia może poszczycić się wyjątkowo bogatą szatą naciekową dna jaskini. Są to misy martwicowe  wypełnione wodą, tworzące się na ich dnie jeżyki kalcytowe, kwiaty kalcytowe krystalizujące na powierzchni wody w misach, formy podobne do rafy koralowej, pól ryżowych czy kalafiorów. Na dnie jaskini dostrzec można również rzadko spotykane perły jaskiniowe – pizoidy. Woda w jaskini ciągle tworzy, choć dla człowieka są to zmiany niezauważalne. Przyrost kalcytu oceniamy na ok. 1 mm3 na 10 lat. Jedynym świadkiem tych zachodzących procesów jest zakalcytowany szkielet nietoperza, z roku na rok coraz mniej widoczny pod warstwami kalcytu.

 

Wejście do Jaskini Niedźwiedziej znajduje się ok. 800 m n.p.m. W północnej części Masywu Śnieżnika na prawym zboczu doliny Kleśnicy. Do jaskini dochodzimy wygodną i malowniczą trasą od parkingów położonych 1,5 km poniżej pawilonu wejściowego, w którym mieszczą się kasy biletowe, ekspozycja Centrum Edukacji Przyrodniczej – Jaskinia Niedźwiedzia, kawiarnia i sala projekcyjna gdzie można obejrzeć film z niedostępnych części jaskini.  Trasa turystyczna zaczyna się od śluzy wejściowej chroni ona mikroklimat jaskini przed wpływami z zewnątrz.
Trasa biegnie środkowym piętrem jaskini. Została świetnie przygotowana do zwiedzania. Jest ciekawie oświetlona i prowadzi wygodnym chodnikiem. Ponieważ czołganie w namulisku i przeciskanie się przez ciasne zaciski to „przywilej” odkrywców, turystów takie atrakcje omijają. Jaskinia na całej długości zwiedzania została zabezpieczona i oświetlona tak, że turysta może się w niej czuć bezpiecznie. Trasa liczy około 360 m, przy czym możemy na niej zobaczyć około 500 m jaskini. Ze względu na ochronę unikalnego mikroklimatu jaskini ilość wejść jest ograniczona, a każda wchodząca grupa nie może liczyć więcej niż 15 osób. Na trasie nie możemy dotykać szaty naciekowej. Z myślą o osobach niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich, został przygotowany wariant trasy bez konieczności pokonywania stromych schodów. W ten sposób jesteśmy pierwszą jaskinią w Polsce dostępną dla osób niepełnosprawnych.

Opis trasy turystycznej

Grupa wraz z przewodnikiem po minięciu śluzy wejściowej udaje się nad Wielką Szczelinę. W dole widzimy wejście do dolnego piętra jaskini (około 12 m w dół). Możemy stąd zobaczyć wejście do Starych Partii Wrocławskich -odkrytych na samym początku eksploracji jaskini  przez naukowców z Wrocławia (stąd nazwa), oraz Nowych Dolnych Partii odkrytych w styczniu 1972 roku przez grupę miejscowych grotołazów.

W Salce przy Progu Ryżowym nad głowami widzimy Salkę Nietoperzy (mieszka ich w jaskini około 200 osobników – 6 gatunków) Zamieszkują głównie Dolne Piętra jaskini ale i często spotykamy je na trasie turystycznej. Takie spotkanie zawsze budzi emocje, turyści reagują bardzo różnie, na szczęście nietoperze zachowują spokój i sprytnie omijają wszelkie przeszkody.

Sala Lwa Jaskiniowego to kolejne ciekawe miejsce, znaleziono tu prawie kompletną czaszkę lwa jaskiniowego (była to forma pośrednia pomiędzy dzisiejszym lwem a tygrysem, nie miał grzywy za to jego ciało było pokryte gęstą dłuższą sierścią był większy i bardziej masywny od dzisiejszego lwa afrykańskiego).
Możemy tu zobaczyć stanowisko paleontologiczne i nieoczyszczone jeszcze kości zwierząt plejstoceńskich. Kolejna atrakcja to Sala ze szkieletem niedźwiedzia jaskiniowego. Tutaj możemy z bliska przyjrzeć się szkieletowi naszego bohatera – niedźwiedzia jaskiniowego. Niedźwiedź jaskiniowy był największym niedźwiedziem jaki kiedykolwiek żył na naszej planecie. Wielkością przewyższał dzisiejsze niedźwiedzie Gryzli. Dorosłe osobniki osiągały wagę do 900 kg. Był wyspecjalizowanym drapieżnikiem a ok. 90% jego pożywienia stanowił pokarm roślinny. Niedźwiedzie jaskiniowe wyginęły jako pierwsze wielkie drapieżniki epoki lodowcowej ok. 28 mln. lat temu.W tym miejscu możemy przez chwilę poczuć się jak pierwsi odkrywcy. Wąski oświetlony korytarz przekopany w namulisku pod stropem to właśnie Korytarz Odkrywców. Nim poruszali się piersi odkrywcy tej części jaskini i dotarli do najpiękniejszych części środkowego piętra jaskini – Sali Pałacowej. Korytarz Stalaktytowy to już zupełnie inne oblicze Jaskini Niedźwiedziej, tu zaczyna się część obfitująca w nacieki kalcytowi. Znajdują się tu wspaniałe stalaktyty, na których końcach możemy zobaczyć kropelki wody, jest to znak, że jaskinia wciąż żyje, a spływająca woda ciągle osadza kalcyt, tworząc fantazyjne kształty. Oprócz klasycznych stalagmitów, stalaktytów, polew kalcytowych możemy zobaczyć nacieki w kształcie: Mikołaja z workiem prezentów na plecach, Sowę, Pieczoną gęś, Słonia i co tylko podpowie nam wyobraźnia.Kolejnym etapem jest Sala Pałacowa nazwana tak od pięknych form naciekowych, które pierwszym odkrywcom skojarzyły się z przepychem pałacu. Tu naszym oczom ukazuje się oryginalny stalagmit zwany Lichtarzem, który ze swymi kolczastymi wyrostkami przypomina świecznik oblany kapiącym woskiem. W Czerwonym jeziorku odbijają się zabarwione tlenkiem żelaza ściany jaskini. Na górze widzimy Wielką Draperię kształtem przypominającą upięte zasłony natomiast dzieciom kojarzy się z wielkimi chipsami.  Dookoła widzimy mnóstwo bajkowych form (np. stalaktyt nazwany przekornie Językiem Teściowej czy oryginalny stalagmit – Pierś Afrodyty). Obok w misach martwicowych „zakwitają” jedyne w swoim rodzaju kalcytowe kwiaty. Niektóre formy nacieków układają się na kształt dalekowschodnich pagód, inne w kształty pól ryżowych, widzianych z lotu ptaka. W Zaułku Pagodowym ściany przyozdabiają kalcytowi „budowle” na kształt dalekowschodnich pagod i apetycznie wyglądająca polewa czekoladowa (niestety z kalcytu). Na końcu Sali Pałacowej dochodzimy do Zaułka Heliktytowego, możemy tu podziwiać wspaniale powykręcane nacieki zwane heliktytami. Dalej zobaczymy różnokolorowe polewy, zawdzięczające swe barwy domieszkom metali (żelaza, manganu i in.). W jednej z nich można dostrzec zatopionego w polewie kalcytowej nietoperza. Po przejściu sztucznie wykutego odcinka docieramy do szczeliny, w której znajduje się jedna z większych ciekawostek jaskini. To zaklinowany szkielet niedźwiedzia jaskiniowego. Dokładnie nie wiadomo skąd w tym miejscu wzięły się kości. Ciało niedźwiadka mogło zostać przetransportowane przez wodę i wciśnięte w szczelinę, na którą natrafiono przypadkowo przekuwając drugi korytarz w kierunku wyjścia.

W jaskini czas biegnie zupełnie inaczej. Dla zwiedzających zaskakująco szybko. Przez 45 minut można naprawdę zapomnieć o wszystkim i zagłębić się w niesamowity klimat podziemnego świata. Tutaj można też uświadomić sobie upływający czas, poczuć potęgę przyrody i to jak niewielką jesteśmy jej częścią.

Artur Sawicki

Charakterystyka Jaskini:

Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, jest najdłuższą z jaskiń sudeckich i jedną z najdłuższych i najgłębszych w Polsce. Jaskinia jest rozwinięta horyzontalnie na trzech poziomach. Znana długość sal i korytarzy wynosi ponad 4,5 km natomiast głębokość to ok. 105 m. Poziom górny – zachowany jest szczątkowo. Poziomem środkowym biegnie udostępniona dla turystów niezwykle atrakcyjna trasa turystyczna z niepowtarzalną i dobrze zachowaną szatą naciekową jaskini oraz dużą ilością kości zwierząt epoki lodowcowej. Partie dolne są niedostępne dla turystów. W odkrytych w 2012 roku Partiach Mastodonta, jest przygotowywana druga, efektowna trasa turystyczna.

 

Rezerwat przyrody „Jaskinia Niedżwiedzia

W 1977 r. dla ochrony Jaskini oraz cennego kompleksu przyrodniczego w bezpośredniej bliskości jaskini został utworzony Rezerwat Przyrody „Jaskinia Niedźwiedzia” powiększony w 2023 roku do powierzchni 233 ha. Został utworzony dla ochrony ciekawych i rzadkich gatunków chronionych oraz naturalnych zbiorowisk roślinnych. Rezerwat utworzono głównie jako otulinę, dla zachowania i ochrony „Jaskini Niedźwiedziej” z bogatą szatą naciekową i cennymi znaleziskami kostnymi zwierząt plejstoceńskich, otaczającego drzewostanu z interesującymi gatunkami roślin runa leśnego i rzadkimi gatunkami roślin wokół jaskini oraz zjawisk krasowych. Ochroną objęto zachodnią część wzniesienia Stroma (1166 m n.p.m.) z „Jaskinią Niedźwiedzią”, oraz górną część doliny Kleśnicy, na których występują stanowiska świerka sudeckiego i fragmenty naturalnego lasu mieszanego.

Geologia, Powstanie Jaskini

Powstanie Jaskini Niedźwiedziej wiąże się ściśle z występowaniem skał węglanowych. Marmury wchodzące w skład budowy geologicznej Masywu Śnieżnika są wieku prekambryjskiego (ok. 600 mln lat). Skały te powstały w wyniku osadzania się szczątków ówczesnych organizmów zamieszkujących występujące na tych terenach morza.

Mówiąc o zjawiskach krasowych musimy pamiętać jak ważna rolę w kształtowaniu krajobrazu obszarów krasowych pełni woda. Dzisiaj ta woda ma swoje imię to – Kleśnica. Niewielki potok szumiący u podnóża jaskini. To w dużej mierze wodom tego potoku zawdzięczamy wyrzeźbienie Jaskini Niedźwiedziej. Wszystko zaczęło się ok. 28 mln lat temu, kiedy wody powierzchniowe zainicjowały tworzenie podziemnego systemu jaskiniowego łącząc swoje siły przez system istniejących w skale spękań i szczelin. W ten sposób przez miliony lat tworzyły się korytarze, sale, kominy. Woda nie tylko niszczy górotwór, ale i potrafi pięknie tworzyć, czego efektem jest szata naciekowa jaskini z wielką różnorodnością form i barw.

Podczas zlodowaceń powstawały w jaskini namuliska bogate w szczątki żyjących wtedy zwierząt. Największe ilości szczątków pochodzą od niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus Spelaelus), stąd też jaskinia wzięła swoją nazwę. Znaleziono również kości lwa jaskiniowego, hieny jaskiniowej, wilka, żubra, kuny, nietoperzy (kilka gatunków), bobra, sarny, dzika, lisa i wielu gryzoni. Pochodzenie tych szczątków bywa różne. Są to kości zwierzą zamieszkujących jaskinię, ofiary drapieżników czy w końcu kości naniesione tu przez wodę.

Adres, dojazd, dostępność

„Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie”
57-550 Stronie Śląskie
Kletno 18, tel. +48 74 814 12 50
Rezerwacja biletów i zakup on-line
www.jaskinianiedzwiedzia.pl

 

Jaskinię można zwiedzać cały rok.
Czynna codziennie, prócz poniedziałków i czwartków (czwartki czynne w mies. V-VIII)
w godzinach 09:00 -16:40
UWAGA:  Przerwy techniczne w zimie i na początku marca.
Długość trasy – ok. 360 m.
Czas zwiedzania  jaskini ok. 45 min. Dojście z parkingu ok. 25 min, zejście ok. 20 min.
Temperatura wewnątrz od ok. +6,0 oC .
Wilgotność ok. 96- 99 %.
Trasa jest oświetlona elektrycznie.
Trasa dostępna dla osób niepełnosprawnych. Wymagane zgłoszenie w kasie.
Jeżeli Państwa wózek jest szerszy niż 78 cm. dysponujemy wózkiem do wypożyczenia na czas zwiedzania.
Zalecane wygodne, sportowe obuwie i cieplejsze okrycie latem.
Zwiedzanie z przewodnikiem w grupach do 15 osób.
Prosimy o wcześniejsze dokonywanie rezerwacji biletów, gdyż ich ilość
jest ograniczona ze względu na ochronę mikroklimatu jaskini.

GPS   N 50°14,068′ E 16°50,558′