Prezydent RP Andrzej Duda: Polska bez pamięci to Polska bez historii. Polska bez pamięci to Polska bez korzeni

Publikujemy pełną treść przemówienia głowy państwa na uroczystościach siódmej rocznicy tragedii smoleńskiej. Prezydent RP dr Andrzej Duda w bardzo emocjonalnym wystąpieniu przed Pałacem Prezydenckim na Krakowskim Przedmieściu powiedział:

REKLAMA

Drodzy Najbliżsi śp. Pana Prezydenta Profesora Lecha Kaczyńskiego i Jego Wspaniałej Małżonki, Pani Prezydentowej Marii Kaczyńskiej,
Szanowni, Dostojni Bliscy Ofiar Tragedii Smoleńskiej,
Szanowni Panowie Marszałkowie,
Szanowna Pani Premier,
Szanowni Państwo Ministrowie,
Szanowni Państwo Posłowie, Senatorowie,
Szanowni Panowie Generałowie,
Szanowne Panie i Szanowni Panowie Oficerowie,
Podoficerowie, Żołnierze,
Drodzy Zgromadzeni Mieszkańcy Warszawy.
Wszyscy Moi Drodzy Rodacy z całej ojczyzny, którzy jesteście z nami tutaj, na Krakowskim Przedmieściu, czy to osobiście, czy za pośrednictwem mediów, którym dziękuję za tę transmisję!

Siedem lat. Siedem lat od tamtego szokującego, dramatycznego dnia, w którym w jakimś sensie, a czasem bardzo głębokim sensie, zwłaszcza dla najbliższych ofiar: żon, mężów, rodziców, dzieci, wnuków – świat się zawalił. Świat się zawalił, bo nagle okazało się, że najbliższa osoba, ten ukochany, który miał za kilka godzin wrócić i wykonać zadanie, które na siebie przyjął w duchu odpowiedzialności i służby Polsce, że nie wróci. Że nie ma go między żywymi, że stało się coś, co w ogóle trudno było sobie wyobrazić. A co dopiero przetrwać, przeżyć. To w tej warstwie osobistej, najtrudniejszej, najstraszniejszej. Bo to są takie wyrwy, takie puste miejsca, których nie da się wypełnić w żaden sposób. One zawsze pozostają, jak wypalona polana w lesie. Jak miejsce, na którym nic nie chce urosnąć.

Dopiero czas czasem jest w stanie zatrzeć, zmniejszyć ten ból. Siedem lat – ktoś powie: może to jakby wczoraj, ktoś inny powie: ojej, to taki duży szmat czasu. Tyle minęło, odkąd stałem na Krakowskim Przedmieściu ze łzami w oczach, stałem, paliłem świece, wśród 200 tys. moich rodaków, którzy przyszli pokłonić się Parze Prezydenckiej w tym ostatnim pokłonie. Pokłonić się ludziom służby, ludziom wierności Rzeczypospolitej tu w Pałacu, na warszawskim Torwarze. Chcę powiedzieć, że byłem wtedy w Pałacu i nigdy Wam tego nie zapomnę. Nigdy nie zapomnę tego, że byliście tutaj wtedy, także z nami, którzy staraliśmy się jak umieliśmy najlepiej, by pełnić nadal swoją służbę. Choć także w świecie pustki.

Rzeczpospolita jest Wam za to wdzięczna, że Wy, którzy tu jesteście z nami ciałem czy duchem, przyszliście tu na Krakowskie Przedmieście służyć Ojczyźnie. To była wielka służba ojczyźnie – pokazanie, że mimo tragedii Polacy są razem.

I jedno jest stuprocentowo pewne, mówię to z pełną odpowiedzialnością za słowo: w tamtych dniach, wtedy, zwykli obywatele, Polacy – Wy wszyscy zdaliście wielki historyczny egzamin. Że byliście tutaj, oddaliście hołd tym, którym po sprawiedliwości ten wielki hołd należał się i należy się. Dziękuję Wam za to – jako wtedy minister w Kancelarii Prezydenta, i dziś jako prezydent Rzeczypospolitej.

Ale tamten czas to niestety nie tylko dobre słowa. To także spokojna, ale niestety brutalna refleksja nad polskim państwem, nad władzą, nad odpowiedzialnością. Nad tym wszystkim, co przecież ważne. I co? Tak dziś bardzo popularnie mówi wielu polityków, mających wtedy na sobie odpowiedzialność niesionej władzy, co jest naturą demokracji. Odpowiedzialność za sprawowaną władzę, za działania i niedziałania mimo obowiązku.

Tu trzeba powiedzieć jedno: gdy spojrzymy na tamten czas, na następne lata, to z przykrością cisną się na usta słowa tamtego ministra: państwo polskie istnieje tylko teoretycznie. Ówczesna władza jasno to pokazała. Trzeba sobie zadać pytanie: po co istnieje państwo? Po co ono w ogóle jest? Jako twór – czy jest po to, by mogła istnieć władza, by po to, by było na mapie? Czy po to, by było o czym się uczyć na lekcjach geografii? Otóż, proszę państwa, nie. Państwo jest po to, by służyć obywatelom, by bronić obywateli, by realizować ich interesy, z których jednym z najważniejszych jest bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo i sprawiedliwość.

I co powiedzieć o bezpieczeństwie obywateli, w państwie, które jest tak rządzone, że giną najważniejsze osoby? Co powiedzieć o jakości państwa i jego władzy, gdy ginie prezydent Rzeczypospolitej? Gdy giną posłowie, senatorowie, ze wszystkich stron sceny politycznej, tylko dlatego, że chcieli służyć Rzeczypospolitej? Tylko dlatego, że uważali, że jest ich obowiązkiem – niezależnie od bieżących sporów – oddać hołd polskim oficerom zamordowanym ludobójczo w Katyniu. Wtedy bezbronnym, ufającym w międzynarodowe konwencje. W to, że będą one przestrzegane. By oddać hołd im najbliższym, którzy czekali przez dziesiątki lat na elementarną prawdę, która z takim trudem przebijała się. I za którą niejeden zapłacił życiem, więzieniem, zdrowiem. Oni pojechali służyć Rzeczypospolitej. Tego nikt nie podaje w wątpliwość. Dziś jeszcze raz to czytałem na pomniku na warszawskich Powązkach: zginęli w służbie Rzeczypospolitej.

Na usta ciśnie się to słowo: a gdzie jest sprawiedliwość? Nie tylko pojmowana jako rzetelne wyjaśnienie przyczyn tragedii, nie tylko jako elementarna uczciwość wobec rodzin tych, co zginęli. Prawa do informacji, śledztwa, elementarnego szacunku. Ale to także oczywiście kwestia sprawiedliwości w znaczeniu tym, jakim powinien zająć się wymiar sprawiedliwości, organy ścigania, służby. Dlaczego doszło do tragedii – dlaczego samolot się rozbił? Podobno sprawdzony, świeżo remontowany… Podobno wszystko było w porządku. Podobno.

Szef BOR po tragedii smoleńskiej dostał awans generalski, a przecież funkcjonariusze zginęli u boku prezydenta. A przecież zginął prezydent, wielkie postaci życia politycznego, społecznego, polskiej historii. Zginęli bohaterowie Rzeczypospolitej. Zginęli polscy dowódcy, żołnierze noszący Virtuti Militari. I awans? A nie dymisja? Czy to nie jest szyderstwo? Muszę się Panu przyznać, że tak to wtedy odczytałem: jako szyderstwo.

Dziś nadal jest obowiązkiem: moim i polskich władz wyłonionych w ostatnich wyborach parlamentarnych uczynienie wszystkiego, byśmy dotarli do prawdy. By elementarna sprawiedliwość wobec ewentualnie winnych, co mam nadzieję, zostanie wyjaśnione i dowiedzione, została osiągnięta. By nie można było mówić więcej, że polskie państwo jest teoretyczne, bez rzetelnych służb, prokuratury, funkcjonariuszy publicznych. To kwestia absolutnie elementarna: albo Polska będzie państwem poważnym, albo nie będzie. To test obserwowany również na arenie międzynarodowej.

Nie jest i nie będzie to łatwe, jak wszyscy doskonale wiedzą. Ale życie nie składa się z rzeczy łatwych. Oni odeszli, a naszym obowiązkiem jest działać dalej. I prowadzić polskie sprawy. Ale to kwestia elementarnej sprawiedliwości i szacunku – także wobec nich samych. Wobec ich pamięci. Dziękuję wszystkim tym, którzy przez te wszystkie lata niezłomnie pamiętali. Tym, którzy czczą tę pamięć. (…) Dziękuję za wszystkie tablice, pomniki, za wszystko, czym upamiętniacie ich. Dziękuję za uroczystości, często organizowane przez cichych i bezimiennych ludzi. Sprawa Rzeczypospolitej leży im na sercu i wiedzą, że Polska bez pamięci to Polska bez historii. Polska bez pamięci to Polska bez korzeni. Polska bez pamięci to Polska bez postawy, która daje szansę na to, że ta Polska będzie się umiała w przyszłości obronić. A to musi być dla każdego obywatela Rzeczypospolitej sprawa absolutnie fundamentalna. Dlatego dziękuję Wam i proszę o jeszcze.

Proszę także wszystkich polityków – i tych lokalnych, i tych regionalnych. Miejcie szacunek dla tej pamięci – o wszystkich. Ta pamięć znamionuje humanizm, to właśnie ta pamięć i taka pamięć pozwala nas odróżnić od innych gatunków chodzących po tym świecie. To, że pamiętamy, pochylamy głowę nad każdym, kto służył Ojczyźnie i zginął czy poległ.

I dlatego gdy ktoś mnie pyta, a pytają mnie o to dziennikarze, zwykli obywatele: czy powinien powstać pomnik? Tak, proszę państwa. Powinien powstać pomnik i to nie jeden. Tu, na Krakowskim Przedmieściu, powinny się znaleźć dwa pomniki, tak jak prosiła o to swego czasu córka jednego z tych, którzy zginęli. (…) Nie była to osoba zaangażowana politycznie, po żadnej ze stron, nie wiem, jakie są jej poglądy. Ale powiedziała: chciałabym, by ojciec został tu upamiętniony. Tu powinien powstać pomnik tych, którzy zginęli w katastrofie smoleńskiej. Niezależnie od tego, jaka jej przyczyna zostanie ustalona po wyjaśnieniu sprawy. To jest sprawa wtórna – najważniejsze jest to, że zginęli służąc Rzeczypospolitej. To jest najważniejszy znak pamięci.

Ale tutaj, tak, tutaj, powinien powstać jeszcze drugi pomnik. Tego, który tu pracował i który ich zebrał, by razem pojechać. Któremu towarzyszyli, bo uważali to za zaszczyt, że pokłonić głowy nad grobami polskich oficerów w Katyniu jest najwyższym zaszczytem. Pojechali, choć mieli różne polityczne barwy, poglądy. Tutaj, w Warszawie powinien powstać pomnik pana prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Nie tylko dlatego, że był prezydentem Rzeczypospolitej, ale także dlatego, że był prezydentem Warszawy, wielkim prezydentem Warszawy. Można wyrazić zdziwienie, że obecna pani prezydent tak dziwnie zachowuje się w sprawie postawienia pomnika poprzednikowi, budowniczemu Muzeum Powstania Warszawskiego, chyba najważniejszego muzeum dla powojennej Warszawy. A z pewnością najważniejszego dla mieszkańców Warszawy – że Warszawa to krew na każdej kostce brukowej, że to wielkie miasto przedwojennej Europy, które po odbudowie krwawicą całego narodu dopiero cały czas podnosi się z tamtych ruin. Niejednokrotnie oszpecone w międzyczasie.

I zapewniam wszystkich – pomnik pana prezydenta Lecha Kaczyńskiego, człowieka, który przywrócił Warszawie bezpieczeństwo, dał Warszawie ukochane muzeum, z całą pewnością tę Warszawę upiększy.

Wreszcie rzecz ostatnia: moja prośba. Była prośba w zeszłym roku o wybaczenie. Bardzo trudna. Kochani, trudna również dla mnie. Jeżeli ktoś myśli, że to dla mnie kwestia mało istotna: to, co przeżyłem, co widziałem, to jeśli jest trudna dla mnie, to jakże trudna musi być dla tych, którym pustki nikt nigdy nie zapełni? Ale w tym znaczeniu chrześcijańskim, w które ja ogromnie wierzę niech ona pozostanie aktualna. W niezależności od odpowiedzialności i sprawiedliwości. Bo to dwie zupełnie osobne sprawy.

W związku z tym w tym roku mam prośbę drugą: wielką, ogromną. O szacunek. Mam prośbę o szacunek wzajemny, o szacunek dla ich pamięci. A przecież byli wśród nich różni: żołnierze, inteligenci, politycy, naukowcy, działacze społeczni, historycy, adwokaci… O prawicowych i lewicowych poglądach: konserwatywni i liberalni, różni. Ale dziś leżą razem. I wszędzie, gdzie spojrzycie na grób, to obok tego grobu jest kolejny i jest ich razem 96. Są w różnych miejscach Rzeczypospolitej, każdy z nich zasługuje na jednakowy szacunek i na jednakowy szacunek zasługują ci, którzy przy nim się gromadzą. By oddać hołd, wspomnieć, pomodlić się. W zależności od tego, jak komu każe serce. Ale nikt nie przychodzi na grób, by urągać, ale by się nad tym grobem pochylić.

Tak samo jest z grobem, pomnikiem. Jako prezydent Rzeczypospolitej apeluję i błagam o szacunek. Przez brak wzajemnego szacunku łamiecie szacunek dla nich! Bardzo Was wszystkich proszę – są takie momenty, w których najlepiej po prostu milczeć.

Prezydent RP
dr Andrzej Duda