W 2021 r. na łamach „Przeglądu Archiwalnego IPN” opublikowałem tekst poświęcony współpracy agenturalnej z SB ks. Tadeusza Dajczera. Artykuł wzbudził furię apologetów tego kapłana, którzy różnymi sposobami naciskali na moich przełożonych w IPN oraz poszukiwali historyka/eksperta, który stwierdziłby wbrew faktom, że ks. Dajczer z SB nie współpracował… Ostatecznie w związku z tym, że nikogo takiego nie znaleźli sami postanowili przygotować 2 teksty, które miały podważać moje ustalenia z 2021 r. I znów ponieśli porażkę, bo argumenty, które przedstawili na poparcie swoich tez są miałkie, nieprzekonywujące, a nawet wzajemnie ze sobą sprzeczne. Z tego też względu przygotowałem odpowiedź na teksty tych 2 polemik, która ukazała się właśnie w „Przeglądzie Archiwalnym IPN” pt.: „Dobre chęci, emocje, brak dystansu i specjalistycznej wiedzy nie zastąpią naukowej analizy historycznej … Odpowiedź na polemiki dot. artykułu o współpracy agenturalnej ks. Tadeusza Dajczera z SB”.
Wspomniany tekst dedykuję wszystkim badaczom zajmującym się historią Kościoła katolickiego w PRL i działaniami aparatu bezpieczeństwa, szczególnie w zakresie współpracy agenturalnej. Link do całego tekstu podaję w pierwszym komentarzu do tego posta. Wszystkich przyjaciół, kolegów i koleżanki badaczy dziejów najnowszych zachęcam do nie tylko przeczytania tego posta, ale również do jego udostępniania u siebie na profilu, gdyż tego rodzaju sytuacja może i Was spotkać.
Na zachętę do rozpowszechniania tego posta zamieszczam fragmenty Podsumowania mojego artykułu, żeby przekonali się Państwo z jakim rodzajem argumentacji musiałem się mierzyć, która najdelikatniej rzecz ujmując nie miała nic wspólnego z merytoryczną polemiką:
W powyższej analizie wykazano, że próby dezawuowania ustaleń, jakie poczyniłem w tekście Relacje ks. Tadeusza Dajczera z SB. Przypadek współpracy agenturalnej rozpoczętej z powodu szantażu paszportowego, mają charakter nie merytoryczny, lecz emocjonalny, a ich Autorzy popełnili przy tym liczne błędy i nadinterpretacje. Chcąc wybielić życiorys ks. Dajczera, Eugeniusz Sakowicz, o. Paweł Mazanka, ks. Bolesław Szewc, Wanda Zagórska i ks. Dariusz Kowalczyk złamali dwie fundamentalne zasady funkcjonujące w świecie nauki akademickiej: dystansu do „obiektu” swoich badań oraz niewypowiadania się w „ekspercki” sposób w dyscyplinach naukowych, w których nie jest się specjalistą (żadna z wymienionych osób nie prowadziła i nie prowadzi badań historycznych). Zdecydowana większość Autorów (4 z 5) była emocjonalnie bardzo silnie związana z ks. Dajczerem, o czym świadczą przytoczone przeze mnie wypowiedzi moich Polemistów zarówno w formie relacji, jak i uwag padających w tekstach o charakterze naukowym (wśród których znalazło się nawet porównywanie ks. Dajczera do Jezusa Chrystusa [sic!]).
Teksty polemiki, na które powyżej odpowiedziałem, są niczym innym, jak tylko próbą wybielenia duchownego, który podjął długoletnią współpracę agenturalną z SB. Ich Autorzy używają do tego wszelkich środków, w tym również szantażu moralnego. W tekstach tych odnaleźć można pomieszanie porządków metodologicznych różnych dyscyplin naukowych (teologii, prawa, etyki katolickiej). Ich Autorzy próbują narzucać zasady procesu sądowego do analizy historycznej, wskazując, że powinno się zakładać domniemanie prawdziwości wszelkich oświadczeń ks. Dajczera, a jakiekolwiek wątpliwości tłumaczyć na jego korzyść. Ksiądz Kowalczyk polecał zaś, by oceny współpracy agenturalnej tego duchownego dokonywać przez pryzmat etyki katolickiej. Nie zauważył jednak, że ks. Dajczer, którego tak żarliwie broni, złamał zakaz kontaktów z funkcjonariuszami aparatu bezpieczeństwa wydany przez jego kościelnych przełożonych (pomijam tu już donoszenie na innych kapłanów, które też może warto by było ocenić z perspektywy moralnej).
W tekście wykazano także liczne błędy merytoryczne Polemistów wynikające z braku wiedzy oraz doświadczenia w prowadzeniu badań nad dokumentacją aparatu bezpieczeństwa. […]Na tak wątpliwych podstawach, jak relacje świadków (tylko przychylnych dla duchownego, co warto podkreślić) odnoszące się do charakteru ks. Dajczera, Polemiści próbują unieważnić dokumentację SB dotyczącą współpracy agenturalnej duchownego z aparatem bezpieczeństwa. Jak wykazałem powyżej, nie ma ku temu żadnych przekonujących podstaw. W istocie Polemiści zakładają spisek wielu funkcjonariuszy SB przeciwko szerzej wówczas nieznanemu duchownemu, który miał prowadzić do pomawiania tegoż kapłana o współpracę agenturalną wiele lat później. […] Alternatywą dla mojego wniosku, że ks. Dajczer współpracował agenturalnie z aparatem bezpieczeństwa, jest spisek licznych funkcjonariuszy SB, którzy działali w celu oczernienia nieznanego szerzej kapłana w przyszłości (gdy dokumenty na jego temat wyjdą na jaw – co, jak można zakładać, zdaniem Polemistów było ukrytym zamiarem oficerów bezpieki) oraz aby go prześladować jako osobę niezłomną.

REKLAMA

Pierwotny tekst dot. współpracy agenturalnej ks. Dajczera: https://www.academia.edu/77944715/Rafa%C5%82_%C5%81atka_Relacje_ks_Tadeusza_Dajczera_z_SB_Przypadek_wsp%C3%B3%C5%82pracy_agenturalnej_z_powodu_szanta%C5%BCu_paszportowego_Przegl%C4%85d_Archiwalny_Instytutu_Pami%C4%99ci_Narodowej_2021_nr_14_s_285_316

Link do tekstu mojej polemiki z hagiografami ks. Dajczera: https://www.academia.edu/118122134/Rafa%C5%82_%C5%81atka_Dobre_ch%C4%99ci_emocje_brak_dystansu_i_specjalistycznej_wiedzy_nie_zast%C4%85pi%C4%85_naukowej_analizy_historycznej_Odpowied%C5%BA_na_polemiki_dot_artyku%C5%82u_o_wsp%C3%B3%C5%82pracy_agenturalnej_ks_Tadeusza_Dajczera_z_SB_Przegl%C4%85d_Archiwalny_2023_nr_16_s_469_496

Autor: dr hab. Rafał Łatka (ur. 1985) – historyk i politolog, dr hab. nauk humanistycznych w zakresie historii, profesor Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego, dr nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, główny specjalista w Biurze Badań Historycznych IPN, ekspert w Instytucie Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, koordynator Centralnego Projektu Badawczego IPN: „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989”. Redaktor serii wydawniczych: „Kościół katolicki w dokumentach”; „Biskupi w realiach komunistycznego państwa”; „Urząd do spraw Wyznań: struktury, działalność, ludzie”. Autor, współautor, bądź redaktor 48 książek, m.in: Prymas Stefan Wyszyński w realiach PRL, Warszawa 2022; Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019; Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2017 (wspólnie z Józefem Mareckim); Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, Poznań-Warszawa 2017 (wspólnie z Konradem Białeckim, Rafałem Reczkiem i Elżbietą Wojcieszyk); Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1980- 1989, Kraków 2016; Pielgrzymki Jana Pawła II do Krakowa w oczach SB. Wybór dokumentów, Kraków 2012. Członek redakcji czasopism naukowych: „Seaculum Christianum”, ,,Glaukopis”, „Komunizm: system-ludzie-dokumentacja”. Laureat: nagrody Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego w kategorii „Najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku” w 2019 r.; Nagrody Prezesa Rady Ministrów za 2021 r. w kategorii: Wysoko ocenione osiągnięcia naukowe będące podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego oraz pięciu nagród Feniks przyznawanych przez Stowarzyszenie Wydawców Katolickich.

Rafał Łatka (born 1985) – historian and political scientist, phd with habiltation in humanities in the field of history, professor at the Stefan Cardinal Wyszyński University, PhD in social sciences in the field of political sciences, expert at the Institute of National Thought Heritage Roman Dmowski and Ignacy Jan Paderewski, coordinator of the Central Research Project of the Institute of National Remembrance: „Communist authorities towards churches and religious associations in Poland 1944-1989”. Editor of the publishing series: „The Catholic Church in Documents”; „Bishops in the reality of a communist state”; „Office for Religious Affairs: structures, activities, people”. Author, co-author or editor of 40 books, including: Prymas Stefan Wyszyński w realiach PRL, Warszawa 2022; Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019; Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2017 (together with Józef Marecki); Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, Poznań-Warszawa 2017 (together with Konrad Białecki, Rafał Reczek and Elżbieta Wojcieszyk); Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1980- 1989,  Kraków 2016; Pielgrzymki Jana Pawła II do Krakowa w oczach SB. Wybór dokumentów, Kraków 2012. Member of the editorial board of the journals: “Seaculum Christianum”, „Glaukopis”, “Komunizm: system-ludzie-dokumentacja”. Laureate: The Historical Book of the Year for them. Oskar Halecki in the category „The best scientific book devoted to the history of Poland and Poles in the 20th century” in 2019; Awards of the Prime Minister for 2021 in the category: Highly rated scientific achievements constituting the basis for awarding the degree of habilitated doctor and five Phoenix awards granted by the Association of Catholic Publishers.