Czyżby nowa grupa klasyfikacyjna meteorytów?

REKLAMA

Od wielu lat zajmuję się zagadką tektytów, które nazywam „szklanymi meteorytami” chociaż są zbudowane z substancji amorficznej zasobnej głównie w krzemionkę (70-80% SiO2). Poświęciłem tektytom wiele publikacji. Zawsze zastanawiałem się nad tym, że skoro jest teoria o ziemskim pochodzeniu tektytów – które zdaniem niektórych naukowców i badaczy pochodzą od uderzenia dużych skał kosmicznych w Ziemię i wyrzucone stopione skały ziemskie spadają z powrotem w postaci tektytów. (http://www.ptmet.org.pl/old/psm/tektyty.htm )

Zawsze zastanawiałem się na tym,  dlaczego nie natrafiono jeszcze na meteoryty pochodzenia ziemskiego, chociaż zawsze uważałem, że takie muszą być i może były już w rękach badaczy, ale sklasyfikowane zostały jako zwykłe skały ziemskie. 

Na bardzo ciekawy ślad natrafiłem pisząc ostatni tekst o Katastrofie Tunguskiej a w zasadzie o tajemniczym kamieniu Jankowskiego. Otóż jeden z niezależnych rosyjskich badaczy  Jan Fedorowicz Anfinogenow w rozmowie z astronomem Witalijim Aleksandrowiczem Romeiko ( http://tunguska.ru/all/exp2002.htm )powiedział, że zdjęcia lotnicze terenu Tunguskiej z 1938 roku wyraźnie pokazują otwartą bruzdę w ziemi powstałą w wyniku ruchu 10-tonowego bloku po szczycie góry Stoikovich. I co ciekawe, generalnie pokrywa się ona z trajektorią kosmicznego ciała Tunguska. Jest jednak jeden „problem” – kamień składa się ze skał osadowych pochodzenia lądowego, ale nie spotykanych w tym rejonie. Według niego meteoryty mogą być również pochodzenia ziemskiego. To odkrycie ponownie ostro stawia pytanie o naturę tego kamienia i jego tajemnicę. 

Lecz najnowsze badania przedstawione przez Jérôme Gattacceca w artykule opublikowanym w roku 2021. Biuletyn Meteoritical, nr 109. M&PS oraz w wygłoszonym przez tego autora referacie na Goldschmidt Conference w Lyonie we Francji w dniu 11 lipca 2023 świadczą, że prawdopodobnie został znaleziony pierwszy „meteoryt z Ziemi”. 

Jest nim NWA 13188, który został sklasyfikowany jako niezgrupowany achondryt znaleziony na pustyni Sahara w Maroku w 2018 roku. Jego waga wynosiła 646 gram. (https://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=71664 )

Został zakupiony na jednym z największych europejskich rocznych targów minerałów i kamieni szlachetnych w Sainte Marie aux Mines we Francji przez Alberta Jambona, emerytowanego profesora z Uniwersytetu Sorbonne w Paryżu.

Według dotychczas przeprowadzonych badań jest to –  „pęcherzykowa skała magmowa o ogólnym składzie bazaltowo-andezytowym (Mg# 58,5) i strukturze subofitycznej. Dominują w nim plagioklaz (49% obj.) i piroksen (26% obj.), drobnoziarnisty mesostatis i dodatkowe tlenki FeTi. Jego skład izotopowy tlenu wynosi δ18O=8,03±0,08‰, δ17O=4,16±0,12‰ i Δ17O=-0,02±0,03‰ (n=2). Znormalizowany wzór REE znormalizowany CI wykazuje wzbogacenie w niezgodne pierwiastki śladowe, z (La/Sm)N=2 i (La/Lu)N=3,5, oraz zubożenie w Nb-Ta. μ 142 Nd wynosi -0,59 ± 3,3. Cechy te są zgodne z ziemskim wulkanizmem łukowo-wapniowym, co budzi wątpliwości, czy skała ta jest meteorytem. Jednakże obecność dobrze rozwiniętej skorupy termojądrowej silnie sugeruje, że NWA 13188 jest rzeczywiście meteorytem. Co więcej, stężenia kosmogenicznych 10 Be, 3 He i 21 Ne wskazują na bardzo krótką (~10 kyr), ale znaczącą ekspozycję na galaktyczne promieniowanie kosmiczne i wykluczają, że NWA 13188 jest „fałszywym” meteorytem stworzonym przez człowieka”.

Zespół badaczy uważa NWA 13188 za meteoryt wystrzelony z Ziemi, a następnie ponownie osadzony na jej powierzchni. Ten scenariusz pasuje do definicji meteorytów, która brzmi:

 „ Materiał wystrzelony z ciała niebieskiego, który osiąga niezależną orbitę wokół Słońca lub innego ciała niebieskiego i który ostatecznie zostaje ponownie naniesiony na pierwotne ciało, należy uznać za meteoryt”. 

Trudności oczywiście są w udowodnieniu, że tak się stało.  Jednak ziemską skałę, która została wystawiona na działanie promieni kosmicznych i miała dobrze rozwiniętą skorupę należy uznać za możliwy meteoryt ziemski. Pozostaje jedynie do ustalenia jaki był proces opuszczenia Ziemi. 

Obecnie trwają dalsze badania nad tym meteorytem.

Wydaje się, ze takich ziemskich wędrowców jest na pewno dużo więcej, tylko nie były może one rozpoznawalne, gdyż np. straciły w wyniku erozji swoją skorupę obtopieniową lub nie pasowały do otoczenia skalnego i zostały uznane za przyniesione z innych rejonów w wyniku ruchów lodowców czy  przez prądy rzeczne itp.  

Skoro jest już jeden to na pewno teraz poszukiwacze meteorytó będą baczniej przyglądać się nowym (a może zrewidują i stare) znaleziskom. Jeżeli badania okażą się 100 % pewne to prawdopodobnie powstanie nowa grupa meteorytowa. Grupa meteorytów ziemskich czyli inaczej mówiąc meteorytów bumerangów.

Polecam też film  – https://astrofaza.pl/meteoryt-ktory-przylecial-z-ziemi/

 

Źródła:

  1. Jérôme Gattacceca, Northwest Africa 13188: a possible meteorite … from Earth!,  Goldschmidt Conference, Tuesday, 11 July 2023, https://conf.goldschmidt.info/goldschmidt/2023/meetingapp.cgi/Paper/20218
  2. Gattacceca J. i in. 2021. Biuletyn Meteoritical, nr 109. M&PS, doi:10.1111/maps.13714, https://www.researchgate.net/publication/353362448_The_Meteoritical_Bulletin_No_109  (dostęp 11-09-2023)
  3. Rubin AE and Grossman JN 2010. Meteorite and meteoroid: new definitions. M&PS 45:114–122. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1945-5100.2009.01009.x  (dostęp 11-09-2023)
  4. NORTHWEST AFRICA 13188: A METEORITE FROM THE EARTH? V. Debaille et., Laboratoire G-Time, Université Libre de Bruxelles, Brussels, Belgium, Université Aix-Marseilles, France; Vrije Universiteit Brussel, Brussels, Belgium, Space and Planetary Science, Universität Bern, Bern, Switzerland; Sorbonne Université, Paris, France, file:///C:/Users/Win_10/Downloads/MetSoc2022Debailleetalterrestrialmeteoritepublished6294.pdf   (dostęp 11-09-2023)
  5. В.Ромейко, 20-я экспедиция к Метеориту, http://tunguska.ru/all/exp2002.htm  (dostęp 11-09-2023)