Rys historyczny rozwoju rzemiosła w Wadowicach i okolicy został wspaniale opisany na podstawie badań zachowanych dokumentów, przez Teofila Klimę w artykule – „Przywileje i satuta cechów wadowickich” opublikowanego w Sprawozdaniu C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1904 na str. 3 – 46, wydanego w Wadowicach nakładem Koła Naukowego, wydrukowanego w Drukarni Franciszka Foltyna w Wadowicach. Do tego opracowania opisującego cechy rzemieślnicze w Wadowicach począwszy od XVI wieku będę sięgał w przyszłości przy pisaniu pracy na temat rozwoju rzemiosła na terenie Wadowic.

REKLAMA

Obecnie jednak chciałbym się skupić na istniejącej Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej w Wadowicach. Dlaczego istniejącej? Ponieważ wiele spółdzielni po przemianach ustrojowych w 1989/1990 roku zostało zlikwidowanych w przestrzeni Wadowic i Powiatu Wadowickiego.  

Należy zaznaczyć, że historia obecnej Spółdzielni Rzemieślniczej w Wadowicach rozpoczyna się na początku lat 50-tych XX wieku. Otóż w dniu 2 lutego 1952 roku 21 rzemieślników z Wadowic na zebraniu organizacyjnym złożyło swoje podpisy pod aktem założenia Pomocniczej Spółdzielni Rzemieślniczej Kowali i innych Metalowców w Wadowicach. Akt ten został wpisany do rejestru Sądu Powiatowego w Wadowicach i formalnie Spółdzielnia rozpoczęła działalność od 1 lipca 1952 roku. Inicjatorem założenia tej Spółdzielni był Ludwik Batko, który wraz z innymi, a to: Ludwikiem Stuglik, Józefem Trąbka, Teofilem Moskała, Janem Szczur, Janem Fila, Janem Żmuda, Tadeuszem Łopata i Andrzejem Szczerbowskim tworzyli grono założycielskie tej Spółdzielni. 

Do pierwszej Rady Spółdzielni zostali powołani: Ludwik Stuglik, Józef Trąbka, Teofil Moskała, Jan Szczur, Jan Żmuda i Jan Fila. 

Powołano też Zarząd Spółdzielni : Ludwik Batko jako kierownik oraz Tadeusz Łopata i Andrzej Szczerbowski.    

Siedziba Pomocniczej Spółdzielni Rzemieślniczej Kowali i innych Metalowców w Wadowicach znajdowała się wtedy przy ul. Daszyńskiego 28 w Wadowicach (późniejsza ul. Buczka a obecna ul. Krakowska). 

Pomocnicza Spółdzielnia Rzemieślnicza Kowali i innych Metalowców w Wadowicach istniała pod tą nazwą do dnia 23 czerwca 1955 roku kiedy to Walne Zgromadzenia zmieniło Statut i podjęło uchwałę o zmianie nazwy na Pomocniczą Spółdzielnię Rzemieślniczą Wielobranżową w Wadowicach. 

Spółdzielnia należała wtedy do Związku Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych, który rozpoczął swoją działalność od 1 stycznia 1952 roku. W następstwie następnej reorganizacji przeprowadzonej w 1954 roku Spółdzielnia znalazła się w pionie Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy.

W ciągu pierwszych lat od 1952 roku do 1976, czyli w okresie 25-lecia liczba członków kształtowała się następująco:

1952 rok – 20 członków, 1953 rok – 25 członków, 1954 rok – 125 członków, 1955 – 128 członków, 1958 rok – 140, 1960 rok – 160  członków, 1962 rok – 164, 1965 rok – 190  członków, 1967 rok – 195 członków, 1969 rok – 170 członków, 1970 rok – 157 członków, 1972 rok – 120 członków, 1974 rok – 172 członków, 1976 rok – 183 członków.

Do grona jubilatów, którzy nieprzerwanie byli członkami Spółdzielni przez pierwszy okres 25-lecia należeli: Bolesław Zieliński, Wincenty Kowalski, Jan Krzak, Stanisław Mąka, Karol Wilk i Stanisłąw Lipowski.

Oprócz członków tzw. Jubilatów wymieniono wtedy na 25-lecie Spółdzielni wyróżniających się aktywnych członków i tak: Jan Cichoń, Antoni Polak, Zdzisław Zalejski, Eugeniusz Czuba, Jan Hojny, Gustaw Brzóska, Alfred Swakoń, Piotr Łysoń, Stanisław Bury.

Wtedy też w roku jubileuszu 50-lecia czyli w 1977 roku funkcję Prezesa pełniła Michalina Nikiel a członka Zarządu Wincenty Kowalski. Kierownikiem Technicznym był Z-ca Prezesa Zarządu Adam Kasperek (który w późniejszym okresie przez 19 lat był Prezesem Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej w Wadowicach). Wtedy też funkcję Przewodniczącego Rady Spółdzielni pełnił Bolesław Zieliński a w skład Rady wchodzili również: Zdzisław Zalejski, Karol Wilk, Jan Cichoń, Antoni Polak, Jan Szostak i Eugeniusz Czuba.

Należy podkreślić, że swoją siedzibę Spółdzielnia z ul. Daszyńskiego 28 (późniejsza ul. Buczka a obecna ul. Krakowska) w dniu 6 kwietnia 1966 roku przeniosła do budynku przy ul. 1 Maja 32 (obecna Lwowska). Budynek ten został zakupiony od znanego wadowickiego lekarza Dr Józefa Sołtysika z pożyczki udzielonej Spółdzielni przez Centralny Związek Rzemieślniczych Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu w Warszawie.  

W dalszych latach następowały różne dalsze zmiany personalne w Spółdzielni oraz reorganizacje ruchu spółdzielczości rzemieślniczej. 

Przeobrażenia polityczne po wyborach w 1989 roku oraz wkrótce uchwalona przez Sejm ustawa z dnia 20 stycznia 1990 roku o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (Dz.U. 1990 nr 6 poz. 36) spowodowała zasadnicze zmiany prawne a w wielu przypadkach również upadek wielu spółdzielni. Spółdzielnia Rzemieślnicza Wielobranżowa w Wadowicach działa do chwili obecnej.

Więcej o historii tejże spółdzielni w przygotowywanym artykule do Przeglądu Historyczno-Kulturalnego „Wadoviana” wydawanym przez Wadowickie Centrum Kultury w Wadowicach.

Składam serdeczne podziękowanie p. Adamowi Kasperek byłemu wieloletniemu Prezesowi Zarządu Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej w Wadowicach za udostępnienie materiałów do tego tekstu. Dodatkowe materiały: Michalina Nikiel – Krótki rys historii 25-lecia istnienia Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej w Wadowicach.