Pierwsze Kółka Rolnicze na terenie powiatu wadowickiego powstały: w Spytkowicach (1879 r.), Ryczowie (1884 r.) Zygodowicach (1886 r.), Tłuczani i Sułkowicach (1887 r.)

REKLAMA

W latach 70-tych XX wieku w powiecie działały 83 Kółka Rolnicze. Swoją działalność prowadziły w każdej wsi powiatu oraz w każdym mieście. W Andrychowie i Wadowicach posiadały ciągniki, którymi świadczyły usługi mechanizacyjne. W Kalwarii Zebrzydowskiej posiadało tylko młocarnie.

Działalność Kółek Rolniczych nadzorował Powiatowy Związek Kółek Rolniczych w Wadowicach, podległy Wojewódzkiemu Związkowi Kółek Rolniczych w Krakowie. Do nadzoru posiadał: dział lustracji (4 osoby), dział mechanizacji ( 2 osoby), stanowisko ds. Kół Gospodyń Wiejskich, instruktora oświaty rolniczych, instruktora ds. zespołów przysposobienia rolniczego.

Dział lustracji zajmował się całościową kontrolą finansową prowadzonej przez Kółka Rolnicze działalności gospodarczej łącznie z działalnością ekip budowlanych, weryfikacją i zatwierdzeniem bilansów rocznych itp.

Dział mechanizacji zatrudniał 2-ch pracowników z których jeden zajmował się inwestycjami prowadzonymi w Kółkach Rolniczych, a drugi działalnością mechanizacyjną. Pod koniec istnienia PZKR, przy powoływaniu pierwszych Spółdzielni Kółek Rolniczych. zatrudnionych było dodatkowo jeszcze 3 instruktorów.

Instruktor ds. Kół Gospodyń Wiejskich zajmowała się szeroko pojętą działalnością, od szkoleń w zakresie prawidłowego żywienia, kursów gotowania, szycia, do rozprowadzania odchowanych kurcząt, paszy, nowych odmian warzyw i sprzętu AGD. 

Instruktor ds. zespołów przysposobienia rolniczego organizował na terenie powiatu zespoły składające się przeważnie z młodych rolników, którzy w ramach zespołu podnosili swoje kwalifikacje i umiejętności potrzebne w prowadzeniu gospodarstwa. Szkolenie w zespole trwało 3 lata, polegało na udziale w szkoleniach sezonowych prowadzonych przez specjalistów, samodzielnej nauce, oraz w każdym roku prowadzeniu zadań praktycznych (hodowla, uprawa roślin- w oparciu o otrzymany materiał). Każdy rok szkolenia kończył się egzaminem wewnętrznym przed komisją powołaną przez Wojewódzki Związek Kółek Rolniczych składającą się z przedstawicieli Wojewódzkiego Związku Kółek Rolniczych, Powiatowego Związku Kółek Rolniczych, służby rolnej Urzędu Gminy. Po ukończeniu 3 –letniego szkolenia, uczestnik otrzymywał świadectwo ukończenia i mógł przystąpić do egzaminu państwowego na tytuł wykwalifikowanego rolnika.

Świadectwo takie uprawniało doprowadzenia i przejmowania gospodarstwa rolnego.

Działalność mechanizacyjną w Kółkach Rolniczych nadzorował Państwowy Ośrodek Maszynowy w Kleczy Dolnej. Prowadził remonty oraz przeglądy techniczne będącego w dyspozycji Kółek sprzętu rolniczego.

Do tego celu zatrudniał przeciętnie 4 mechanizatorów, którym do nadzoru przydzielone były poszczególne Gminy. W latach 70 ubiegłego wieku byli to m.in. Aleksy Bojęś, Władysław Kotowiecki, Marian Łubik, Roman Poloński, Władysław Wożniak, Stanisław Zacny.

Najdłużej działającymi Kółkami Rolniczymi w powiecie były;

GMINA ANDRYCHÓW – Andrychów, Inwałd, Roczyny, Sułkowice

GMINA BRZEŹNICA – Brzeźnica, Marcyporęba, Paszkówka, Tłuczań

GMINA KALWARIA – Barwałd Średni, Leńcze, Przytkowice, Zebrzydowice

GMINA LANCKORONA – Izdebnik, Jastrzębia, Lanckorona

GMINA MUCHARZ – Mucharz

GMINA SPYTKOWICE – Ryczów, Spytkowice

GMINA STRYSZÓW – Stryszów, Zakrzów

GMINA TOMICE – Tomice, Radocza, Witanowice, Woźniki

GMINA WADOWICE – Babica, Chocznia, Klecza,  Wadowice

GMINA WIEPRZ – Gierałtowice, Gierałtowiczki, Głębowice, Nidek, Wieprz. 

W pewnym okresie Kółka Rolnicze zorganizowały się w wyższą formę tworząc Międzykółkowe Bazy Maszynowe. (MBM). Były to m.in. Frydrychowice, Marcyporęba,  Spytkowice, Sułkowice, Witanowice.

W ramach Kółek Rolniczych działały też grupy użytkowników sprzętu rolniczego. Grupy składały się z kilku do kilkunastu rolników którzy  użytkowali sprzęt rolniczy a nawet ciągniki przekazywane przez Kółko do wspólnego korzystania opłacając jego amortyzację. Po spłacie amortyzacji sprzęt przechodził na własność grupy. Grupy użytkowników istniały także przy Kółkach Rolniczych nie prowadzących działalności mechanizacyjnej. 

Od 1974 roku zaczęły na terenie powiatu powstawać Spółdzielnie Kółek Rolniczych (SKR). Pierwszą była w 1974 roku SKR Spytkowice, następnie  Tomice, Wieprz, Brzeźnica, Kalwaria, Sułkowice. Ok. 1980 roku uległy one likwidacji.

Jako ciekawostkę należy podać że pierwsze kombajny zbożowe w Kółkach Rolniczych powiatu pojawiły się w 1975roku. Były to kombajny Vistula wycofywane z PGR, które po wykonaniu remontu kapitalnego przez POM Namysłów przekazywane były bezpłatnie w użytkowanie Kółkom Rolniczym. Pierwsze Bizony pojawiły się w 1976 roku. Tak przedstawiała się krótka historia Kółek Rolniczych do roku 1976. Z dniem 1 czerwca 1975 roku zniesiono powiaty, a w miejsce 17 województw i 5 miast wydzielonych utworzono 49 województw.

Autor: mgr inż. Stanisław Wójtowicz – ur. w 1949 roku zam. w Radoczy – absolwent Uniwersytetu Pedagogicznego i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Zatrudniony: do 1975 roku w Powiatowym Związku Kółek Rolniczych w Wadowicach, do 1979 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w Tomicach, do 1990 roku w Wojewódzkim Zrzeszeniu LZS oraz do 2007 roku w Zespole Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Radoczy.