Oskar Tadeusz Stuhr (1881–1962) należy do grona wybitnych przedstawicieli polskiego ruchu narodowo-demokratycznego w Krakowie pierwszej połowy XX wieku. Był znanym adwokatem, doktorem nauk prawnych, działaczem społecznym i politycznym, którego życie i działalność pozostają świadectwem przywiązania do idei obozu narodowego. 3 października mija kolejna rocznica jego śmierci, która przypomina o zapomnianej dziś postaci, oddanej pracy dla Polski i krakowskiej społeczności.

REKLAMA

Droga edukacyjna i wojskowa

Urodzony 8 października 1881 roku w Krakowie, w rodzinie Leopolda i Anny z Thillów, dorastał w środowisku zamożnego mieszczaństwa podgórskiego. Po maturze w III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył w 1909 roku, uzyskując tytuł doktora praw. W czasie I wojny światowej służył jako oficer w obronie Twierdzy Przemyśl, odznaczony Krzyżem Zasługi Wojskowej. W II Rzeczypospolitej posiadał stopień kapitana rezerwy Wojska Polskiego.

Adwokat spraw narodowych

Jako adwokat zasłynął z obrony osób związanych z ruchem narodowym. Reprezentował m.in. redaktora naczelnego „Czasu” Antoniego Beaupré, narodowca Jana Stoszkę oraz Adama Doboszyńskiego w procesie dotyczącym tzw. wyprawy myślenickiej. Był również pełnomocnikiem strony polskiej w sprawie pogromu w Przytyku. Funkcje zawodowe łączył z ideowym zaangażowaniem – w 1935 roku został prezesem Sądu Dyscyplinarnego w Krakowie, a jego działalność adwokacka służyła przede wszystkim obronie interesów narodowych.

Polityk i działacz społeczny

Pierwsze kroki polityczne stawiał w Związku Ludowo-Narodowym, a następnie aktywnie działał w Stronnictwie Narodowym, obejmując funkcję prezesa koła Kraków-Podgórze. W 1938 roku uzyskał mandat radnego miasta Krakowa z ramienia Stronnictwa Narodowego, zasiadał też w Narodowym Komitecie Wyborczym. Był związany ze związkami zawodowymi „Praca Polska”, a swoją działalność społeczną rozwijał jako prezes klubu sportowego Korona Kraków oraz wiceprezes Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Wszystko to świadczy o jego zaangażowaniu w budowanie silnej i świadomej wspólnoty narodowej.

Lata wojny i powojenne

Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez Niemców i więziony w Montelupich, Nowym Wiśniczu, a następnie w KL Auschwitz (numer obozowy 947). Zwolniony w sierpniu 1940 roku, po wojnie zeznawał jako świadek w procesie komendanta Auschwitz Rudolfa Hössa. W okresie PRL był rozpracowywany przez aparat bezpieczeństwa z powodu swojej przynależności do ruchu narodowego – co potwierdza, że jego postawa ideowa pozostawała w sprzeczności z systemem komunistycznym.

Śmierć i pamięć

Zmarł 3 października 1962 roku na zawał serca. Spoczywa w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Rocznica jego śmierci stanowi okazję do przypomnienia o człowieku, który życie poświęcił pracy dla narodu – w sądzie, w samorządzie, w działalności społecznej i politycznej.

Dziedzictwo i współczesne kontrasty

Rodzina Stuhrów wywodziła się z zamożnego mieszczaństwa krakowskiego. Pradziadek aktora, Leopold Stuhr, był restauratorem i właścicielem kamienicy przy Rynku Podgórskim. Sam Oskar, którego część rodziny wspominała jako „dziadka”, zapisał się jako adwokat i działacz narodowy.

Warto zauważyć, że kolejne pokolenia rodu – Jerzy Stuhr, wybitny aktor, oraz jego syn Maciej – reprezentują poglądy odległe od tradycji narodowo-demokratycznej. Jerzy Stuhr głosił idee kosmopolityczne i nie utożsamiał się z obozem narodowym, wręcz przeciwnie – dystansował się od tej tradycji. Maciej Stuhr również prezentuje postawę liberalną, niezgodną z dziedzictwem ideowym przodka.


Rocznica śmierci Oskara Tadeusza Stuhra przypomina o postaci, która w okresie II Rzeczypospolitej należała do czołowych reprezentantów ruchu narodowego w Krakowie. Jego życie pokazuje, jak mocno idee narodowe kształtowały elity prawnicze i społeczne tamtych czasów.