Steve Miran, przewodniczący Rady Doradców Ekonomicznych (CEA) za prezydentury Donalda Trumpa, wygłosił wystąpienie w Hudson Institute 7 kwietnia 2025 roku, prezentując agendę gospodarczą administracji Trumpa. Przemówienie, dostępne na stronie Białego Domu, koncentrowało się na roli Stanów Zjednoczonych jako dostawcy globalnych dóbr publicznych oraz związanych z tym wyzwaniach i proponowanych rozwiązaniach. Poniżej przedstawiam analizę jego głównych tez, podzielonych na diagnozę sytuacji i proponowane rozwiązania.

REKLAMA

Diagnoza sytuacji: Koszty globalnego przywództwa USA
Miran rozpoczął swoje wystąpienie od podkreślenia, że Stany Zjednoczone odgrywają kluczową rolę w dostarczaniu dwóch globalnych dóbr publicznych, które są fundamentem światowego porządku:

1. Bezpieczeństwo globalne:
– USA zapewniają militarną osłonę, która stworzyła „największy okres pokoju w historii” (jak stwierdził Miran). Obejmuje to ochronę sojuszników i stabilizację regionów, co wymaga znacznych wydatków na obronność.

– Koszty te obejmują nie tylko finansowe obciążenie podatników, ale także ryzyko i poświęcenie amerykańskich żołnierzy, co Miran określił jako „bohaterskie ryzyko”.

2. Stabilność finansowa:
– Dolar amerykański, jako globalna waluta rezerwowa, umożliwia międzynarodowy handel i prosperity, na przykład ułatwiając wymianę handlową między krajami, takimi jak Chiny i Brazylia.

– Jednak status ten prowadzi do zniekształceń gospodarczych, szczególnie w postaci chronicznych deficytów handlowych. Miran zauważył, że USA od pięciu dekad utrzymują deficyty na rachunku obrotów bieżących, które w ostatnich latach się pogłębiły – z 2% PKB w pierwszej kadencji Trumpa do prawie 4% PKB w okresie prezydentury Bidena, co potwierdzają dane Banku Światowego.

3. Wpływ na sektor produkcyjny:
– Miran podkreślił, że deficyty handlowe i nadwartość dolara zniszczyły amerykański sektor produkcyjny. Podał konkretne dane: zatrudnienie w przemyśle zmniejszyło się o ponad jedną trzecią od szczytu, a udział USA w globalnej produkcji przemysłowej zmalał o 40%. Te statystyki znajdują odzwierciedlenie w danych Federal Reserve Economic Data (Manufacturing employment), co wskazuje na poważne wyzwania dla klasy robotniczej i gospodarki.

4. Wykorzystywanie USA przez inne państwa:
– Miran oskarżył inne kraje, szczególnie Chiny, o korzystanie z amerykańskich dóbr publicznych bez odpowiedniego wkładu. Jako przykład podał rolę Chin w kryzysie finansowym 2008 roku, gdzie gromadzenie amerykańskiego długu hipotecznego (np. obligacji hipotecznych) przyczyniło się do bańki na rynku nieruchomości, co wymagało dekady na odzyskanie równowagi, aż do działań Trumpa w pierwszej kadencji. Twierdzi, że takie działania innych państw, jak manipulacje walutowe, pogłębiają nierównowagi.

Proponowane rozwiązania: Sprawiedliwy podział obciążeń i odbudowa gospodarki

W drugiej części wystąpienia Miran przedstawił szereg propozycji mających na celu rozwiązanie zdiagnozowanych problemów i zapewnienie bardziej sprawiedliwego globalnego porządku gospodarczego:

1. Lepsze dzielenie się obciążeniami:
– Miran wzywa inne państwa do większego wkładu w koszty globalnego bezpieczeństwa i stabilności finansowej. Proponuje różne formy udziału, takie jak: akceptacja ceł nałożonych przez USA, otwarcie rynków dla amerykańskich towarów i usług, zwiększenie wydatków na obronność przez sojuszników, inwestycje w amerykańskie fabryki, co mogłoby odbudować bazę przemysłową, bezpośrednie wpłaty do skarbu USA, co jest kontrowersyjnym pomysłem, ale odzwierciedla jego wizję sprawiedliwości.

– Twierdzi, że bez takiego podziału obciążeń USA nie mogą kontynuować swojej roli bez dalszego uszczerbku dla własnej gospodarki.

2. Cła jako narzędzie polityki gospodarczej:
– Miran broni stosowania ceł, co jest sprzeczne z tradycyjnym konsensusem ekonomicznym, który uważa cła za szkodliwe dla wolnego handlu. Argumentuje, że cła mogą poprawić wyniki gospodarcze, generując dochody dla budżetu i przenosząc ciężar na kraje eksportujące, takie jak Chiny, które w latach 2018-2019 poniosły koszty ceł poprzez osłabienie swojej waluty, co potwierdzają analizy ekonomiczne.

– Cła mogą być wykorzystane do finansowania obniżek podatków, redukcji deficytu fiskalnego, a także do przeciwdziałania nieuczciwym praktykom handlowym, takim jak manipulacje walutowe, dumping i subsydia.

3. Polityka walutowa i handel:
Miran sugeruje, że USA powinny wprowadzić politykę przeciwdziałającą nadwartości dolara, potencjalnie poprzez negocjacje wielostronne lub jednostronne dostosowania walutowe. Cła mogą być dźwignią w tych negocjacjach, zmuszając inne kraje do rewaluacji swoich walut, co poprawiłoby konkurencyjność eksportu amerykańskiego.

4. Reformy gospodarcze wewnętrzne:
Proponuje obniżki podatków i deregulację, aby stymulować krajowe inwestycje i wzrost gospodarczy. Twierdzi, że zmniejszenie deficytu fiskalnego, wsparte dochodami z ceł, mogłoby obniżyć stopy procentowe i wywołać boom gospodarczy, co miałoby pozytywny wpływ na zatrudnienie i konsumpcję.

5. Odbudowa bazy przemysłowej i bezpieczeństwo narodowe:
Miran podkreśla, że odbudowa sektora produkcyjnego jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego i utrzymania roli dolara jako waluty rezerwowej. Wskazuje, że przeciwnicy, tacy jak Chiny, aktywnie próbują osłabić amerykańską bazę przemysłową, co wymaga zdecydowanych działań, takich jak ochrona kluczowych gałęzi przemysłu poprzez cła i inne środki handlowe.

Wszystkim, którzy głoszą, że Stanom przytrafił się szalony Prezydent, którzy uważają, że obecna sytuacja jest chwilowa i wróci do „normy” polecam analizę tego wystąpienia.
Może nam się ono podobać lub nie, ale mamy tutaj przedstawioną strategię działania poprzedzoną diagnozą sytuacji ekonomiczno-politycznej w Stanach Zjednoczonych wobec świata.
Czy ta diagnoza jest wyczerpująca? Czy proponowana strategia będzie skuteczna? Jak to zwykle bywa pokaże nam dopiero przyszłość. Natomiast na pewno nie ma w tym żadnego szaleństwa.