21 października 1901 roku w Warszawie urodził się Władysław Jan Grabski – wybitny pisarz katolicki, poeta i publicysta, syn premiera Władysława Grabskiego, a jednocześnie człowiek, który swoje życie i twórczość związał z poszukiwaniem duchowego i narodowego sensu polskości.

REKLAMA

Po doświadczeniach wojennych i studiach w Polsce oraz na Sorbonie, Grabski szybko odnalazł swoje miejsce w środowisku intelektualnym II Rzeczypospolitej. Związał się z ruchem narodowym, widząc w nim próbę stworzenia spójnej, ideowej alternatywy wobec chaosu politycznego i moralnego tamtego czasu. Publikował w narodowych czasopismach – w dzienniku „ABC” oraz w tygodniku „Prosto z Mostu”, redagowanym przez Stanisława Piaseckiego – jednego z najważniejszych publicystów i myślicieli obozu narodowego, z którym był blisko zaprzyjaźniony.

Za pośrednictwem Piaseckiego Grabski nawiązał kontakt z Bolesławem Piaseckim i kręgiem powstającej ONR-Falangi, której ideowy radykalizm i wizja państwa opartego na etyce katolickiej początkowo były mu bliskie. W 1937 roku znalazł się w gronie osób, które podpisały Zasady programu narodowo-radykalnego – dokument definiujący ideowy fundament ruchu narodowego w nowej formie.

Jednak z czasem Grabski, kierujący się głębokim humanizmem chrześcijańskim, odsunął się od środowisk skrajnych. Zraziło go związanie się ONR-Falangi z sanacyjnym OZON-em oraz narastający antysemityzm części młodej prawicy. W geście sprzeciwu wobec tej postawy opublikował wiersz „Pogrom w Zwichlu” na łamach żydowskiego „Dziennika Łódzkiego” – akt odwagi intelektualnej, który świadczył o jego zdolności do samodzielnego myślenia i moralnej niezależności, mimo lojalności wobec tradycji narodowej.

Warto przypomnieć, że Władysław Jan Grabski był także bliskim przyjacielem księdza prałata Feliksa De Ville, duchownego o głębokiej formacji intelektualnej i społecznej, wuja Macieja Wydrycha – współzałożyciela i obecnego prezesa Obozu Wielkiej Polski. Ta sieć ideowych i duchowych więzi ukazuje, jak trwałe i żywe są korzenie tradycji narodowo-katolickiej w Polsce – oparte nie na politycznym ekstremizmie, lecz na wspólnocie wartości, kulturze i duchowości.


Powyżej dedykacja Władysława Jana Grabskiego dla ks. Fliksa De Villa.

Twórczość Grabskiego – od W cieniu kolegiaty po Blizny dzieciństwa – łączyła katolicką refleksję z poczuciem odpowiedzialności za naród i jego historię. W jego pisarstwie można odnaleźć ślady zarówno wrażliwości poety, jak i myśliciela narodowego, poszukującego harmonii między wiarą, patriotyzmem i człowieczeństwem.

Dziś, patrząc z perspektywy czasu, Grabski pozostaje jednym z tych twórców, którzy potrafili zachować niezależność ducha – w czasach, gdy wielu ulegało modnym ideologiom. Jego biografia, splatająca tradycję inteligencką, katolicką i narodową, jest świadectwem tego, że polskość to nie tylko historia, lecz także odpowiedzialność moralna za prawdę i dobro wspólne.