Wiesław Zięba (1947-2022)

W dniu 12 września 2022 roku zmarł wybitny scenarzysta, autor opracowań plastycznych i reżyser filmów rysunkowych – Wiesław Zięba.

Spod jego ręki wychodziły znakomite produkcje Studia Filmów Rysunkowych takie jak „Reksio” czy „Bolek i Lolek” a także reżyserowane przez niego  filmy jak: „Magiczna Gwiazda”, „Tajemnice Wiklinowej Zatoki”, „Pampalini łowca zwierząt”, „Tajemnice Wiklinowej Zatoki”, „Dawid i Sandy”, „2 koty + 1 pies”, „Lis Leon” czy też „Powrót do Wiklinowej Zatoki”.  Był człowiekiem wielu talentów. W szczególności jak to wszędzie podkreślano był zaangażowany w popularyzację polskiego kina młodego widza.

Był moim przyjacielem z którym znałem się ponad 20 lat. Na początku lat 2000-siecznych bywałem częstym gościem Bożenki i Wiesława w  ich mieszkaniu w Warszawie. 

Wiesław Zięba urodził się w dniu 4 maja 1947 w Przysiekach k/Jasła.  Debiutował w 1972 w tygodniku „Szpilki”. W tym samym roku rozpoczął pracę w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej, a od roku 1983 w Studiu Miniatur Filmowych w Warszawie. Od 1980 roku reżyserował filmy w oparciu o własne scenariusze i animację. Zajmował się też plastyką. Był autorem filmów reklamowych. Współpracował jako ilustrator podręczników szkolnych z Wydawnictwem Szkolnym i Pedagogicznym. 

Był też wspaniałym karykaturzystą. Jak mawiał na naszych spotkaniach – „że, walory czysto artystyczne są niezbędnym atrybutem każdej dobrej karykatury, lecz nie mogą być warunkiem wystarczającym , by kierować wyobraźnią człowieka. Najważniejsze są treści przekazywane odbiorcy, treści utrwalone w  jego świadomości i wzbudzające określone refleksje”. 

W grudniu 2003 roku przekazałem do zbiorów Muzeum Śląska Cieszyńskiego ponad 150 prac satyrycznych Wiesława Zięby. 

Mieszkałem i pracowałem w tym czasie w Cieszynie i miałem możność poznania jego rodziny.  Rodzina Wiesława jest trwale związana już od wielu lat z tym pięknym miastem. Ojciec artysty, Władysław był znanym adwokatem w jego ślady poszedł również syn  Jerzy Zięba a także wnuk Mikołaj Zięba.  

Wiesłąw od początków swojej pracy w Studio Miniatur Filmowych w Warszawie reżyserował filmy o własne scenariusze, animację i plastykę, takie jak : „Zima”, „Dzwonek”, „Happy End”, „Kanon”, „Jonterk”, „A capite”, „Ha Ha” i „Koegzystencja” . Jego dziełem były również filmy: „Porwanie Baltazara Gąbki”. „Kasztanek”, „Nutka z Blusem”, wspomniane już wcześniej „Pampolini” oraz  animowane seriale filmowe „Tajemnice wiklinowej zatoki”, „Powrót do wiklinowej zatoki” i inne już wymienione wcześniej. Wykonał też filmy dla kontrahentów zagranicznych z Niemiec, Szwecji, Francji i USA a także wiele filmów reklamowych. Jednocześnie publikuje też ogromną ilość rysunków satyrycznych w których zauważa w sposób dobitny nasze wady. Rysunki te ukazywały się w takich czasopismach jak: „Szpilki”, „Karuzela”, „Polska”, „Radar”, „Tu i Teraz”, „Girizzli”, „Pet”. Jak również zagranicznych: „Paris Match”, „Osten”, „Jeż”, „Stryszel”, „Ludas Matyi”, „Eulenspiegel”. Ilustrował również wiele książek m.in. nowe wydania Alfreda Szklarskiego o przygodach Tomka. 

Brał też udział w wielu wystawach zbiorowych m.in. w Nashville, Montrealu, Berlinie, Moskwie, Istambule a także polskich miastach m.in. w Warszawie, Łodzi, Katowicach, Legnicy  i wielu innych.

Lista jego nagród jest naprawdę długa. Najważniejsze z nich to: Brązowa Szpilka w 1982 roku, Srebrny Bazyliszek  za film „Zasiedlony” a także nagrody: tygodnika Film za najlepszy debiut reżyserki roku 1980-tego w filmie krótkometrażowym – „Nutka z Blusem”  natomiast na VI Bienniale Sztuki dla Dziecka, za film „Zasiedlony” na III Ogólnopolskim Przeglądzie Filmów Przyrodniczych w 1985 roku, nagroda jury dziecięcego za film „Dawid i Sandy”, nagroda przewodniczącego Komitetu Kinematografii filmu animowanego za reżyserię „Tajemnice wiklinowej zatoki” i za reżyserię pełnometrażowego filmu animowanego „Dawid i Sandy”. Nadto I nagroda w konkursie „Od Wazy do Hamburgeró, Pizzy i Coli, czyli przeszłość, terażniejszość i przyszłość  w kulturze Warszawy” było to z okazji 400-lecia społeczniości stolicy. W dniu 6 grudnia 2003 roku w kinie „Bajka” w Warszawie odbyła się premiera pełnometrażowego filmu rysunkowego w jego reżyserii pt. „Magiczna Gwiazda”. Bohaterom tej bajkio głosów użyczyli m.in. Olaf Lubaszenko i Cezary Pazura. Byłe oczywiście zaproszonym gościem na tej premierze. W rozmowie m.in. z Eugeniuszem Gordziejukiem szefem produkcji Studia Miniatur Filmowych dowiedziałem się, że tym filmem Wiesław Zięba stał się największym z obecnie pracujących reżyserów filmów animowanych.  Za film Magiczna Gwiazda w 2004 roku otrzymał nagrody w Kairze, w Nisz w Serbii oraz w Gdyni. W 2008 roku otrzymał od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Od 2015 był ekspertem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. 

Pragnę ze swojej strony dodać, ze spotkał mnie również zaszczyt małej współpracy z tym wielkim reżyserem. Otóż Wiesław kiedyś namówił mnie po rozmowie, w trakcie  której opowiedziałem mu o moim pomyśle, do napisania scenariusza filmu rysunkowego o dzieciach znajdujących meteoryt na terenie Wolińskiego Parku Narodowego. Tak też powstał mój projekt w 2004 roku. Projekt ten miał być realizowany przez Studio Miniatur Filmowych w Warszawie. Niestety wtedy rząd obciął dotacje tak, że działalność Studia była zagrożona. Wracaliśmy z Wiesławem jeszcze dwa razy do tego projektu, ale różne moje prywatne przeszkody (m.in. choroba) stanęły na mojej drodze życiowej i nie doszło do realizacji tego filmu rysunkowego. Scenariusz ten przerobiłem na bajkę, która będzie opublikowana w na stronach Internetowych Pressmania.pl. 

Mam też ogromną nadzieję, że Muzeum Śląska Cieszyńskiego wkrótce umieści w swoich planach wystawowych wystawę niektórych prac satyrycznych Wiesława Zięby. Z przekazanej tamże kolekcji 150 prac w 2003 roku.

Odszedł Wiesław Zięba pozostawiając rodzinę i przyjaciół w smutku. Składam jeszcze raz tą drogą wyrazy szczerego współczucia jego żonie Bożenie oraz całej rodzinie pogrążonej w smutku.

Polska kinematografia utraciła wybitnego reżysera i artystę.

Składam podziękowania mojemu przyjacielowi Mec. Jerzemu Ziębie za udostępnienie fotografii do niniejszej publikacji.