W dniu 8 listopada 2019 roku odwiedziłem w Sankt Petersburgu, Instytut Muzeum Nikołaja Konstantinowicza Roericha i jego rodziny. Kim był Nikołaj (w zasadzie po polsku Mikołaj)  Roerich i inni członkowie jego rodziny. Otóż Mikołaj Roerich urodził się 9 października 1874 w Sankt Petersburgu w rodzinie zamożnego notariusza z pochodzenia bałtyckiego Niemca i rosyjskiej matki. Z wykształcenia był artystą i prawnikiem a  jego głównym zainteresowaniem była literatura, filozofia, archeologia, a zwłaszcza sztuka. Roerich był oddanym działaczem na rzecz ochrony sztuki i architektury w czasie wojny. Był kilkakrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Tak zwany pakt Roericha został podpisany przez Stany Zjednoczone i większość krajów Unii Panamerykańskiej w kwietniu 1935 roku. Roerich mieszkał w różnych miejscach na świecie, ale długie lata spędził w Indiach u podnóża Himalai w Naggar  w indyjskim stanie Himachal Pradesh, gdzie zmarł 13 grudnia 1947 roku.

REKLAMA

Rezydencja w St. Petersburgu, którą odwiedziłem i która jest siedzibą instytutu oraz muzeum została zbudowana według projektu architektów J. B. Leblond i D. Tresini.  Znana jest jako dom artysty i kolekcjonera Michaiła Botkina, który kupił ją w 1883 roku i zainstalował tutaj unikatową kolekcję sztuki. Fakt, że kolekcja obejmowała wiele dzieł sztuki antycznej i renesansowej oraz dziesiątki dzieł Aleksandra Iwanowa, przyczyniła się do jej sławy „domu muzealnego”.  Obecnie w zbiorach Muzeum i Instytutu znajdują się przede wszystkim przedmioty przechowywane przez siostrzenicę Heleny Roerich, Ludmiłę Mitusovą. Wzbogacana jest o dary kolekcjonerów i materiały z badań prowadzonych przez Muzeum i Instytut, pełniąc jednocześnie funkcję ośrodka badań nad dziedzictwem twórczym rodziny Roerichów. Badania w różnych dziedzinach, takich jak historia, archeologia, kulturoznawstwo i historia sztuki, są przeprowadzane przez pracowników Muzeum.  Jest to mało znane muzeum, w zasadzie z tego co zauważyłem tylko dla prawdziwych miłośników sztuki oraz dzieł Mikołaja Roericha i jego rodziny. Czyli Roericha jako rosyjskiego artysty malarza, grafika, scenografa, myśliciela, podróżnika, historyka, archeologa, badacza dawnych kultur, pisarza, poety a przede wszystkich poszukiwacza Tajemniczej Krainy Szambala oraz śladów pobytu Jezusa w Kaszmirze, Tybecie i Indiach, którymi to śladami podążał Nikołaj Notowicz, Swami Abhenananda jak również ja podróżowałem ich śladami oraz ISSY. Opisałem swoje podróże i prywatne śledztwo w tej sprawie w swoich artykułach. Na końcu tego mojego artykułu z  tłumaczeniem – „Życie świętego Issy – Najlepszego z synów ludzkich” znajdziecie Państwo wykaz wszystkich artykułów związanych z tym tematem – ( http://pressmania.pl/zycie-swietego-issy-najlepszego-z-synow-ludzkich/)

Mikołaj Roerich wychował pod koniec XIX wieku w Sankt Petersburgu, w 1893 roku zapisał się jednocześnie na Uniwersytet Petersburski i Cesarską Akademię Sztuk Pięknych. W 1897 roku uzyskał tytuł „artysty”, a rok później tytuł prawnika. Wcześniej znalazł zatrudnienie w Carskim Towarzystwie Zachęcania Artystów, którego szkołą kierował od 1906 do 1917 roku. Pod względem artystycznym Roerich stał się znany jako najbardziej utalentowany malarz swojego pokolenia w dokumentowaniu starożytnej przeszłości Rosji, co było zgodne z jego trwającym całe życie zainteresowaniem archeologią. Odniósł również sukcesy jako scenograf, osiągając największą sławę jako jeden z projektantów Baletów Rosyjskich Diagilewa. Jego najbardziej znane projekty dotyczyły „Księcia Igora” Borodina (1909 i późniejsze produkcje) oraz kostiumów i scenografii do Święta wiosny (1913) skomponowanego przez Igora Strawińskiego.

Wraz z Michaiłem Wrubelem i Michaiłem Nesterowem, Roerich jest uważany za głównego przedstawiciela rosyjskiego symbolizmu w sztuce. Od wczesnego okresu swojego życia pozostawał pod wpływem apokryfów i średniowiecznych pism sekciarskich, takich jak tajemnicza Księga Dove, czyli Księga Gołębicy (Голубиная книга, Golubinaya Kniga). Jest to średniowieczny rosyjski tekst duchowy. Znanych jest co najmniej 20 wersji. Różnią się długością od 30 do ponad 900 linii. Powszechnie uważa się, że tekst został napisany ok. 1500 roku w regionie Nowogrodu, choć rosyjscy nacjonaliści postulują jego wielką starożytność. Najwcześniejszy zachowany rękopis pochodzi z XVII wieku Innym przedmiotem zainteresowań Roericha była architektura. Jego ceniona publikacja „Architectural Studies” (1904–1905), składająca się z kilkudziesięciu obrazów fortec, klasztorów, kościołów i innych zabytków, które wykonał podczas dwóch długich podróży po Rosji, zainspirowała jego wieloletnią karierę działacza artystycznego. konserwacją architektoniczną. Zaprojektował także sztukę religijną dla miejsc kultu w całej Rosji i na Ukrainie, przede wszystkim fresk Królowej Nieba do kościoła Ducha Świętego, który patronka Maria Tenisheva zbudowała w pobliżu jej posiadłości Talashkino; oraz witraże dla Datsana Gunzechoinei w latach 1913–1915. Jego projekty dotyczące kościoła w Talaszkinie były tak radykalne, że cerkiew odmówiła konsekracji budowli. W pierwszej dekadzie XX wieku i na początku 1910 roku Roerich, w dużej mierze dzięki wpływowi swojej żony Heleny, zainteresował się religiami wschodnimi, a także alternatywnymi (wobec chrześcijaństwa) systemami wierzeń, takimi jak teozofia. Stali się oboje zapalonymi czytelnikami wedantystów esejów Ramakryszny i Wiwekanandy, poezji Rabindranatha Tagore’a i Bhagavad Gity. Zaangażowanie Roerichów w okultystyczny mistycyzm z biegiem lat stale rosło. Było to szczególnie intensywne podczas I wojny światowej i rewolucji w 1917 roku, Którym para, podobnie jak wielu rosyjskich intelektualistów, nadawała apokaliptyczne znaczenie. Wpływ teozofii, wedanty, buddyzmu i innych mistycznych tematów można wykryć nie tylko w wielu obrazach Roericha, ale także w wielu opowiadaniach i wierszach, które Roerich napisał przed i po rewolucji 1917 roku, w tym w cyklu Kwiaty Maryi, które rozpoczęły się w 1907 i zakończyły w 1921 roku. Po rewolucji lutowej 1917 roku i upadku caratu, Roerich, umiarkowany polityczny, który cenił dziedzictwo kulturowe Rosji bardziej niż ideologię i partyjną politykę, aktywnie uczestniczył w polityce artystycznej. Wraz z Maximem Gorkim i Aleksandrem Benois brał udział w tzw. Komisji Gorkiego i jej następcy w Stowarzyszeniu Sztuki. Obaj starali się zwrócić uwagę Rządu Tymczasowego i Rady Piotrogrodzkiej na potrzebę sformułowania spójnej polityki kulturalnej i, co najpilniejsze, ochrony sztuki i architektury przed zniszczeniem i wandalizmem. W tym samym czasie choroba zmusiła Roericha do opuszczenia stolicy i zamieszkania w Karelii graniczącej z Finlandią. Zrezygnował z kierowania Szkołą. Po rewolucji październikowej i przejęciu władzy przez partię bolszewicką Lenina, Roerich był coraz bardziej zniechęcony polityczną przyszłością Rosji. Na początku 1918 roku on, Helena i ich dwaj synowie Jerzy i Swetoslaw wyemigrowali do Finlandii. Po kilku miesiącach w Finlandii i Skandynawii Roerichowie przenieśli się do Londynu, gdzie dotarli w połowie 1919 roku. Pogrążeni w teozoficznym mistycyzmie, mieli teraz tysiącletnie oczekiwania, że ​​nadchodzi nowa era, i chcieli jak najszybciej udać się do Indii. Dołączyli do angielsko-walijskiego oddziału Towarzystwa Teozoficznego. To właśnie w Londynie, w marcu 1920 roku, Roerichowie założyli własną szkołę mistycyzmu, Agni Yoga, którą nazywali również „systemem żywej etyki”. Aby dostać się do Indii, Roerich pracował jako scenograf w Covent Garden Theatre Thomasa Beechama, ale przedsięwzięcie zakończyło się niepowodzeniem w 1920 roku i artysta nigdy nie otrzymał pełnej zapłaty za swoją pracę. Wśród godnych uwagi ludzi, których Roerich zaprzyjaźnił się w Anglii, byli słynny brytyjski buddysta Christmas Humphreys, filozof i autor H. G. Wells oraz poeta i laureat nagrody Nobla Rabindranath Tagore (którego wnuczka Devika Rani poślubiła później syna Roericha Światosława). Udana wystawa w Londynie zaowocowała zaproszeniem od dyrektora Art Institute of Chicago, który zaproponował zorganizowanie tournee sztuki Roericha po Stanach Zjednoczonych. Jesienią 1920 roku Roerichowie przybyli do Ameryki drogą morską. Roerichowie pozostali w Stanach Zjednoczonych od października 1920 r. Do maja 1923 r. Duża wystawa sztuki Roericha, zorganizowana częściowo przez amerykańskiego impresario Christiana Brintona, a częściowo przez Chicago Art Institute, rozpoczęła się w Nowym Jorku w grudniu 1920 roku  odwiedzając całe USA, do San Francisco i z powrotem do początku 1922 roku. Roerich zaprzyjaźnił się z uznaną sopranistką Mary Garden z Chicago Opera i otrzymał zlecenie na zaprojektowanie dla niej inscenizacji Śnieżnej Dziewicy Rimskiego-Korsakowa z 1922 roku. Podczas wystawy Roerichowie spędzili dużo czasu w Chicago, Nowym Meksyku i Kalifornii. Politycznie Roerich był początkowo antybolszewikiem. Prowadził wykłady i pisał artykuły dla ludności Białorusi, w których krytykował Związek Radziecki. Jednak jego niechęć do komunizmu – „bezczelnego potwora, który okłamuje ludzkość” – zmieniła się w Ameryce. Roerich twierdził, że jego mistrzowie duchowi, „Mahatmowie” w Himalajach, komunikowali się z nim telepatycznie poprzez jego żonę Helenę, która była mistykiem i jasnowidzem. Te istoty z ezoterycznej społeczności buddyjskiej w Indiach miały powiedzieć Roerichowi, że Rosja jest przeznaczona na misję na Ziemi. To doprowadziło go do sformułowania „Wielkiego Planu”, przewidującego zjednoczenie milionów ludów azjatyckich poprzez ruch religijny wykorzystujący przyszłego Buddę, czyli Maitreję, w „Drugą Unię Wschodu”. Tutaj, zgodnie z przepowiedniami Maitrei, król Szambali miał się pojawić, by stoczyć wielką bitwę przeciwko wszystkim siłom zła na Ziemi. Roerich rozumiał to jako „doskonałość w kierunku dobra wspólnego”.

Ten nowy ustrój miał obejmować południowo-zachodni Ałtaj, Tuvę, Buriację, Mongolię Zewnętrzną i Wewnętrzną, Xinjiang i Tybet, ze stolicą położoną w „Zvenigorod”, „Mieście Dzwonków”, które miało powstać u podnóża góry Belukha. w Ałtaju. Według Roericha ten sam Mahatma wyjawił mu w 1922 roku, że był inkarnacją Piątego Dalajlamy.

W 1923 roku Roerich, „praktyczny idealista”, wraz z żoną i synem Jerzym wyruszył w Himalaje. Roerich początkowo osiadł w Darjeeling (Dardżyling), w tym samym domu, w którym przebywał XIII Dalajlama podczas swego wygnania w Indiach. Roerich spędzał czas na malowaniu Himalajów z gośćmi takimi jak F. M. Bailey, Lady Lytton i członkami Brytyjskiej Ekspedycji Everest z 1924 r., A także Sonam Wangfel Laden La, Kusho Doring i Tsarong Shape, wpływowymi Tybetańczykami. 

Następnie Roerichowie osiedlili się w Nowym Jorku, które stało się ich bazą. W ciągu tych lat założyli kilka instytucji: Cor Ardens („Płonące serce”) i Corona Mundi („Korona świata”), które miały zjednoczyć artystów z całego świata na rzecz aktywizmu obywatelskiego; Master Institute of United Arts, szkoła artystyczna o wszechstronnym programie nauczania, będąca siedzibą pierwszego Muzeum Nicholasa Roericha; oraz Amerykańskie Towarzystwo Agni Jogi. Dołączyli także do różnych towarzystw teozoficznych,  ich działania z tymi grupami zdominowały ich życie. Po opuszczeniu Nowego Jorku Roerichowie – wraz z synem Jerzym i sześcioma przyjaciółmi – rozpoczęli pięcioletnią „Roerich Asian Expedition”, która, jak mówi sam Roerich: „rozpoczęła się od Sikkimu przez Pendżab, Kaszmir, Ladakh, Karakorum , Khotan, Kaszgar, Qara Shar, Urumczi, Irtysz, góry Ałtaj, region Oyrot w Mongolii, Centralne Gobi, Kansu, Caidam i Tybet „z objazdem przez Syberię do Moskwy w 1926 roku.

Azjatycka wyprawa Roericha przyciągnęła uwagę zagranicznych służb i agencji wywiadowczych ZSRR, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Japonii. W rzeczywistości przed tą wyprawą sam Roerich zwrócił się o pomoc do rządu radzieckiego i tajnej policji bolszewickiej, aby pomogli mu w wyprawie, obiecując w zamian monitorowanie brytyjskich działań w okolicy, ale otrzymał tylko ciepłą odpowiedź od Michaila Abramowitscha Trilissera, ówczesnego szefa radzieckiego wywiadu zagranicznego. Bolszewicy pomagali Roerichowi w logistyce podczas podróży przez Syberię i Mongolię. Jednak nie zaangażowali się w jego lekkomyślny utopijny projekt Świętej Unii Wschodu – duchowej utopii, która sprowadzała się do ambitnych prób Roericha, aby zmusić buddyjskie masy w Azji wewnętrznej do stworzenia wysoce duchowej wspólnoty kooperacyjnej pod patronatem bolszewickiej Rosji. Pomiędzy latem 1927 roku a czerwcem 1928 roku sądzono, że wyprawa zaginęła, ponieważ ustała komunikacja z nimi. W rzeczywistości zostali zaatakowani w Tybecie. Roerich napisał, że tylko „przewaga naszej broni zapobiegła rozlewowi krwi… Pomimo posiadania zezwoleń tybetańskich wyprawa została siłą zatrzymana przez władze tybetańskie”. Zostali zatrzymani przez rząd na pięć miesięcy i zmuszeni do życia w namiotach w warunkach poniżej zera i utrzymywania się z niewielkich racji żywnościowych. W tym czasie zginęło pięciu mężczyzn z wyprawy. W marcu 1928 roku pozwolono im opuścić Tybet i udać się na wędrówkę na południe, aby osiedlić się w Indiach, gdzie założyli ośrodek badawczy, Himalayan Research Institute.

W 1929 roku Roerich był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla przez Uniwersytet Paryski. Otrzymał dwie kolejne nominacje w 1932 i 1935 roku. Jego troska o pokój zaowocowała stworzeniem Pax Cultura, „Czerwonego Krzyża” sztuki i kultury. Jego praca w tej sprawie zaowocowała również podpisaniem przez Stany Zjednoczone i dwadzieścia innych narodów Unii Panamerykańskiej Paktu Roericha, wczesnego międzynarodowego instrumentu ochrony dóbr kulturalnych, 15 kwietnia 1935 roku  w Białym Domu. W latach 1934–1935 Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych, kierowany wówczas przez wielbiciela Roericha, Henry’ego A. Wallace’a, sponsorował wyprawę naukowców Roericha do Mongolii Wewnętrznej, Mandżurii i Chin. Celem wyprawy było zebranie nasion roślin zapobiegających erozji gleby. Wyprawa składała się z dwóch części. W 1934 roku zbadali góry Greater Khingan i płaskowyż Bargan w zachodniej Mandżurii. W 1935 roku zbadali części Mongolii Wewnętrznej tj. pustynię Gobi, pustynię Ordos i góry Helan. Ekspedycja odnalazła prawie 300 gatunków kserofitów, zebrała zioła, przeprowadziła badania archeologiczne i znalazła zabytkowe rękopisy o dużym znaczeniu naukowym. Roerich przebywał w Indiach podczas drugiej wojny światowej, gdzie malował rosyjskie epickie tematy bohaterskie i święte, w tym Aleksandra Newskiego – Walka Mścisława i Rededii oraz Borysa i Gleba. W 1942 roku Roerich przyjął Jawaharlala Nehru i jego córkę Indirę Gandhi w swoim domu w Kullu. Wspólnie dyskutowali o losach nowego świata: „Rozmawialiśmy o indyjsko-rosyjskim stowarzyszeniu kulturalnym […] to jest czas pomyśleć o pożytecznej i twórczej współpracy ”. Indira Gandhi wspominała później te kilka dni spędzonych razem z rodziną Roericha: „To była niezapomniana wizyta w zaskakującej i utalentowanej rodzinie, w której każdy członek był niezwykłą postacią w sobie, z dobrze zdefiniowanym zakresem zainteresowań. … Sam Roerich zostaje w mojej pamięci. Był człowiekiem z rozległą wiedzą i ogromnym doświadczeniem, człowiekiem o wielkim sercu, pod wpływem wszystkiego, co obserwował ”. W 1942 r. W Nowym Jorku utworzono Amerykańsko-Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalne (ARCA). Jego aktywnymi uczestnikami byli Ernest Hemingway, Rockwell Kent, Charlie Chaplin, Emil Cooper, Serge Koussevitzky i Valeriy Ivanovich Tereshchenko. Działalność Stowarzyszenia została pozytywnie przyjęta przez naukowców, takich jak Robert Millikan i Arthur Compton. W XXI wieku Muzeum Nicholasa Roericha w Nowym Jorku jest główną instytucją zajmującą się twórczością artystyczną Roericha. Liczne grupy wielbicieli Roericha nadal propagują jego nauki teozoficzne na całym świecie. Jego obrazy można oglądać w kilku muzeach, w tym w Oddziale Roericha Państwowego Muzeum Sztuk Wschodnich w Moskwie; Muzeum Roerichów w Międzynarodowym Centrum Roerichów w Moskwie; Państwowe Muzeum Rosyjskie w Sankt Petersburgu w Rosji; kolekcja w Galerii Trietiakowskiej w Moskwie; kolekcja w Muzeum Sztuki w Nowosybirsku w Rosji; ważna kolekcja w National Gallery for Foreign Art w Sofii w Bułgarii; kolekcja w Muzeum Sztuki w Niżnym Nowogrodzie w Rosji; Muzeum Narodowe Serbii; posiadłość Roerich Hall w Naggar w Indiach; Galeria Sztuki Sree Chitra, Thiruvananthapuram, Indie, w różnych muzeach sztuki w Indiach. Odwiedziłem kilka z tych muzeów, w szczególności w Rosji i Indiach. Seria jego badań nad pasmami himalajskimi podarowana przez syna artysty (konkretnie 36 prac) jest nawet prezentowana w Galerii „Nicholasa Roericha w Karnataka Chitrakala Parishath Museum” z siedzibą w Bangalore w Indiach. Hipnotyczny, wciągający charakter jego prac naprawdę pochłania widza, pozostawiając poczucie ciszy i spokoju podczas poruszania się po galerii. O Nikołaju Roerichu pisałem już w przeszłości, ale można się więcej dowiedzieć o jego rodzinie tutaj – A. Kotowiecki, Mikołaj Roerich w poszukiwaniu Agharty (Szambali)  –  http://pressmania.pl/mikolaj-roerich-w-poszukiwaniu-agharty-szambali/

Uważam, że Nikołaj Roerich jest wybitną postacią i tak jak określiła go Indira Gandi – „Był człowiekiem z rozległą wiedzą i ogromnym doświadczeniem, człowiekiem o wielkim sercu, pod wpływem wszystkiego, co obserwował”. Był wielkim artystą, filozofem, archeologiem, prawnikiem oraz był oddanym działaczem na rzecz ochrony sztuki i architektury w czasie wojny. Warto o nim pamiętać i przybliżyć jego jakże bogaty życiorys.