Wczytując się dokładnie w Biblię a w zasadzie w Nowy Testament możemy zauważyć, że Tomasz zwany także Didymus  co oznaczało bliźniak, był jednym z Dwunastu Apostołów Jezusa. Tomasz jest powszechnie znany jako niewierny Tomasz, ponieważ wątpił w zmartwychwstanie Jezusa (powstaje pytanie czy słusznie?). Imię Tomasz nadane apostołowi w Nowym Testamencie pochodzi od aramejskiego lub klasycznego syryjskiego: Taumā  lub Toma, równoważnie z hebrajskim Teom, co oznacza również bliźniak. Odpowiednikiem greckiego terminu bliźniak, który jest również używany w Nowym Testamencie, jest imię Didymos. Czy Apostoł Tomasz był bratem bliźniakiem  Jezusa?

Wielokrotnie podróżowałem po subkontynencie indyjskim w tym po Południowych Indiach. Wielokrotnie też zatrzymywałem się w Domu Arcybiskupim w Madrasie (obecna nazwa miasta to Chenni), gdyż są tam m.in. dla gości miejsca noclegowe, w przyzwoitej nie wyśrubowanej cenie, bezpieczne, z dala od zgiełku dużej metropolii, wygodne, chociaż ascetycznie wyposażone, ale za to blisko Katedry. Dyrektor O. Bernard Lawrence szef tego budynku, odwiedził przed kilku laty Polskę, w tym Wadowice, gdzie zwiedzał Bazylikę oraz Muzeum Domu Rodzinnego Jana Pawła II, dlatego cieszy się gdy tam przyjeżdżam, gdyż mamy wspólne tematy. W tamtejszej Katedrze w  podziemiach znajduje się symboliczny grób Św. Tomasza. Obok Katedry jest wejście do Muzeum oraz podziemi. Byłem również szereg razy na Wzgórzu Św. Tomasza, gdzie wg zapisów zginął ten apostoł ugodzony włócznią. W kościele na Wzgórzu po raz pierwszy w moim życiu zobaczyłem ścianę wypełnioną gablotami z ponad setką relikwii Świętych Kościoła oraz relikwie 12 pierwszych Apostołów. Zgromadzone w jednym miejscu poza Watykanem. Odwiedzając to miejsce zawsze nurtowała mnie myśl i zastanawiałem się, dlaczego św. Tomasz dotarł aż do Indii? Co skłoniło go do tak odległej podróży w poszukiwaniu nowych członków wielkiej wspaniałej idei budowania Kościoła zgodnie z naukami Jezusa. Odwiedziłem szereg miejsc związanych ze Św. Tomaszem jak również podróżowałem po Indiach śladami samego Jezusa (Issy) opisanymi w tzw. Ewangelii Tybetańskiej. (Tak !!! Jezusa o czym będzie w następnym artykule i o czym już pisałem kiedyś w miesięczniku Nieznany Świat nr 5 z 2018 roku pt. – „Roza Ball: śladami (Issy) Jezusa w Kaszmirze i Himalajach” a także szerzej na stronach internetowych Fundacji Nautilius). Czy aby Św. Tomasz nie rozpoczął ewangelizacji Indii pod wpływem Jezusa? Czy początkowo nie podróżowali razem? Prześledźmy dzieje Św. Tomasza.

Tradycyjnie uważa się, że Tomasz podróżował poza Imperium Rzymskie, aby głosić Ewangelię. Podróżował aż do Tamilakam, które we współczesnych Indiach są stanami Kerala i Tamil Nadu. Prześledźmy co mówi Nowy Testament na jego temat. Otóż Tomasz po raz pierwszy mówi w Ewangelii Jana, werset 11:16, kiedy Łazarz umarł, apostołowie nie chcą wracać do Judei, gdzie niektórzy Żydzi próbowali ukamienować Jezusa. Tomasz mówi: „Chodźmy też, abyśmy mogli umrzeć razem z nim”. Ponownie w Ewangelii Jana 14: 5 tam Jezus właśnie wyjaśnił, że odchodzi, aby przygotować niebiański dom dla swoich naśladowców i że pewnego dnia dołączą do niego. Tomasz zareagował mówiąc: „Panie, nie wiemy dokąd idziesz; i jak możemy poznać drogę?”. I znowu Jana 20: 24–29 mówi, jak wątpliwy był z początku Tomasz, sceptyczny, gdy usłyszał, że Jezus powstał z martwych i ukazał się innym apostołom, mówiąc: „Z wyjątkiem tego, że zobaczę na jego rękach odcisk gwoździ i palec w odcisku gwoździ i wbicie ręki w jego bok, nie uwierzę. ” Ale kiedy Jezus pojawił się później i zaprosił Tomasza, by dotknął jego ran i zobaczył go, Tomasz pokazał swoją wiarę, mówiąc:„ Mój Pan i mój Bóg ” Następnie Jezus powiedział: „Tomasz, ponieważ mnie widziałeś, uwierzyłeś; błogosławieni ci, którzy nie widzieli, a uwierzyli”

Najstarszym dokumentem dotyczącym Tomasza jest Acta Thomae, napisana w Edessie pomiędzy  2 a 4 wiekiem. Ta relacja powstała, ponieważ niektórzy kupcy zabrali ciało św. Tomasza do Edessy. Zgodnie z opisami zawartymi w tej relacji, św. Tomasz podczas swojej pierwszej misji dotarł do stolicy króla Partów, który rządził Afganistanem i Pendżabem wraz z Takszasilą jako stolicą. Dotarł tam wraz z kupcem Abbanem, i podczas swojej drugiej misji udał się do królestwa w południowych Indiach, początkowo do terenów obecnej Kerali. Zgodnie z tradycją św. Tomasz ewangelizował ten obszar a następnie przeniósł się do Chin??!!. Po powrocie do Indii przeniósł bazę do Madrasu obecnie Chennai. Ale ludzie tutaj nie docenili nowej religii i był prześladowany a następnie zabity 3 lipca AD 72 roku w jaskini w miejscu, które obecnie nazywa się Górą Św. Tomasza. Jego ciało zostało tam złożone, a następnie przeniesione do Edessy w Iraku  w czwartym wieku, , a później na grecką wyspę Chios. Z Chios zostało przeniesione do Ortony we Włoszech, gdzie pozostaje do dziś. Kilka starych tekstów  takich jak Veeradiyan Pattu, Margam Kali Pattu i Ramban Pattu , które opisują tradycję Kerali, przypominają o założeniu Kościołów.

W tekście Ramban Pattu można przeczytać, że św. Tomasz wsiadł na statek z Arabii i dotarł do Maliyankara. Marco Polo zanotował, że odwiedził grób św. Tomasza w Mylapore, które później stało się często uczęszczane przez pielgrzymów tak chrześcijańskich jak i muzułmańskich. Jeżeli chodzi o szczątki św. Tomasza to zostały zabrane do Włoch wraz ze śmiertelnymi szczątkami męczenników z Bliskiego Wschodu, którzy zginęli podczas świętej wojny. Kość prawej ręki została przywieziona do Indii za zgodą Watykanu. Jest obecnie w kościele w Azhikode w Kodungalloor, gdzie Tomasz  po raz pierwszy przybył statkiem do Indii.

Jak to możliwe, że Tomasz wyruszył do Indii, Otóż w owym czasie było to o wiele bardziej prostsze. Kerala miała powiązania z handlem zagranicznym jeszcze przed erą Chrystusa. Wśród kupców wyróżnili się Żydzi, Arabowie, Babilończycy, Asyryjczycy, Fenicjanie, Grecy, Chińczycy i Rzymianie. Takie powiązania handlowe istniały nawet za czasów izraelskiego władcy Salomona. Stary Testament, 1 Królów 10: 21-22 mówi, że w tamtych czasach Hiram, król Tyru, wysyłał statki na Wschód w celu handlu, a statki te wracały ze złotem, srebrem, kością słoniową, małpami i pawiami co trzy lata . Towary przywiezione przez statki Tyru dotcierały do ​​Palestyny ​​i uczyniły króla Salomona najbogatszym ze wszystkich władców świata. Statki króla Hirama, które przywoziły złoto z Ofiru, przywoziły także drzewo sandałowe i kamienie szlachetne. Król Salomon użył drzewa sandałowego do budowy filarów świątyni Jehowy i pałacu, a także do robienia harf i psałterzów swoim śpiewakom. Mówi się, że tak wysokiej jakości drzewo sandałowe nigdy więcej nie było widziane. (Biblia, Stary Testament, 1 Król. 10: 11-13).

Pieprz był głównym towarem eksportowanym z Kerali. To Grecy i Rzymianie popularyzowali użycie pieprzu w Europie. Używali pieprzu do konserwowania żywności, a także jako lekarstwa. Chociaż w Kerali była to roślina wykorzystywana wyłącznie do celów leczniczych, miała znacznie ważniejsze miejsce w Europie. Mieszkańcy Europy potrzebowali pomocy pieprzu, aby przetrwać zimę. Był używany z solą do konserwowania mięsa przeznaczonego do spożycia w ciągu czterech miesięcy zimowych. Handel pieprzem był prawie tak samo ważny jak handel złotem. Bez przesady można powiedzieć, że Europejczycy rozpoczęli kolonizację w celu uzyskania pieprzu z Kerali. Papryka była eksportowana głównie z Muziris. Pisali o tym zarówno Pliniusz, jak i Ptolemeusz. W tamtych czasach istniało wiele kolonii żydowskich na terenie obecnych Indii Południowych. Później właśnie ci Żydzi nawrócili się na chrześcijaństwo. Zresztą większość stosunków handlowych została nawiązana właśnie z tymi, którzy przyjęli chrześcijaństwo. Relacje religijne między Azją Zachodnią i Indiami Południowymi dawały więcej energii do handlu. Dokumenty mówią, że w pierwszym wieku w Muziris był kościół Augusta i wysłano tam około tysiąca rzymskich żołnierzy w celu ochrony handlu. To było w czasie, gdy chrześcijaństwo zyskiwało na znaczeniu w cesarstwie rzymskim. Grupy handlowe składały się z kupców, misjonarzy i żołnierzy. Religia również rozprzestrzeniała się wraz z handlem.

Powszechnie uważa się, że kiedy Rzymianie zniszczyli Kościół Jerozolimski w roku 68 ne, znaczna grupa Żydów wyemigrowała do Kerali. Niektóre historyczne dokumenty potwierdzają obecność Żydów w Kerali jeszcze wcześniej. W Kerali produkowano kadzidło, cynamon i inne przyprawy używane do składania ofiary w żydowskich synagogach. Zniszczenie Kościoła w Jerozolimie i prześladowania religijne skłoniły ich do masowej migracji do Kerali.   Nie ma nic złego w przekonaniu, że św. Tomasz nauczał wśród swego ludu. Niektórzy historycy twierdzą, że żydowskie zwyczaje i konwencje dotarły do ​​chrześcijan poprzez Biblię, a nie przez nawrócenie religijne.

Rabi Benjamin z Tudeli, który odwiedził Keralę w roku 1167, opisał Izraelitów z Kollam, podkreślając, że jest ich tysiące, mają umiarkowaną karnację skóry i posiadają dużą wiedzę na temat pism Mojżeszowych i Proroków, Także włoski podróżnik Marco Polo wspomniał o koloniach żydowskich, które istniały w XIII wieku. S. Koder stwierdza, że ​​po zniszczeniu drugiego kościoła w Palestynie ponad 1000 Żydów dotarło do Kodungalloor w roku 70 ne. Ta migracja ma historyczne poparcie, ponieważ Malabar miał powiązania handlowe z Żydami nawet za czasów króla Salomona. Uważa się, że część takich Żydów nawróciła się na chrześcijaństwo podczas wizyty św. Tomasza. W pierwszych dniach chrześcijaństwa św. Paweł głosił religię wśród Żydów i w synagogach. Podobnie uważa się, że św. Tomasz głosił wśród Żydów w ich koloniach w Kodungalloor.

Pozostając w koloniach żydowskich św. Tomasz nawrócił regionalnego władcę wraz z 400 hinduistami i 40 Żydami na chrześcijaństwo.  Nawrócony król mógł być żydowskim władcą Kodungalloor.  Żydzi mieli siedem głównych osad w południowych Indiach. Byli to Kodungalloor, Palayoor, Paravur, Kollam, Muttom, Chenad, (Chendamangalam) i Anchi Kaimal. Wszystkie one były głównymi ośrodkami chrześcijańskiej migracji i tam też zostały założone prawdopodobnie pierwsze kościoły w Południowych Indiach. Uważa się, że św Tomasz założył siedem kościołów w następujących miejscowościach, a to: w Kodungalloor, Kollam, Niranam, Nilakkal, Kokkamangalam, Kottakkavu, Palayoor.

Tyle części historycznej w teraz skupmy się na Kopii Ewangelii Tomasza z Nag Hammadi zaczyna się ona tak: Są to tajemne słowa, które wypowiedział żywy Jezus, a zapisał je Didymos, Judasz Tomasz. Wczesne tradycje syryjskie odnoszą się również do pełnego imienia apostoła Judasza Tomasza. Niektórzy widzieli w Dziejach Tomasza, napisanych we wschodniej Syrii na początku III wieku, a może już w pierwszej połowie II wieku, identyfikację świętego Tomasza z apostołem Judaszem, synem Jakuba, lepiej znanym po angielsku jako Juda. Jednak pierwsze zdanie Dziejów Apostolskich wynika z Ewangelii i Dziejów Apostolskich, rozróżniając apostoła Tomasza i apostoła Judasza, syna Jakuba. Inni zaś, identyfikują go jako Judę, brata Jezusa wspomnianego przez Marka.

Book of Thomas the Contender, część biblioteki Nag Hammadi, jest rzekomo bliźniakiem Jezusa: Teraz, skoro powiedziano, że jesteś moim bliźniakiem i prawdziwym towarzyszem, sprawdź siebie ...  Wątpiący i Niewierny Tomasz jest sceptykiem, który odmawia wierzenia bez bezpośredniego osobistego doświadczenia, jest to nawiązanie do apostoła Tomasza z powodu jego odmowy uwierzenia, że ​​zmartwychwstały Jezus ukazał się dziesięciu innym apostołom, dopóki nie zobaczył i poczuł otrzymane rany przez Jezusa na krzyżu.

Jednak należy podkreślić, że według Kurta E. Kocha apostoł Tomasz prawdopodobnie podróżował do Indonezji przez Indie z indyjskimi kupcami. Jest także legenda paragwajska  zachowana przez ustną tradycję przez plemiona Guaraní w Paragwaju. Według tej legendy Tomé Marangatu czyli Dobry Tomasz lub Paí Thome czyli Ojciec Tomasz, jeden z dwunastu apostołów, żył wśród tubylców głosząc Ewangelię i czyniąc cuda w imię Jezusa Chrystusa.

Według austriackiego misjonarza i pisarza F.J. Martina Dobrizhoffera, który rozmawiał z przywódcą plemienia Cacique, powiedział do niego: „Nie potrzebujemy kapłanów, ponieważ Ojciec Święty Tomasz Apostoł sam chodził po naszej ojczyźnie i nauczał nas o Prawdzie, modląc się za nas w imię Jezus Chrystus.  Cytowany przez Martina Dobrizhoffera: „Geschichte der Abiponer: eine berittenen und kriegerischen Nation in Paraquay”, tom 3, rozdział II. Wiedeń (1784). Dobrizhoffer uważał, że legenda była prawie niemożliwa. Około 150 lat przed przybyciem Dobrizhoffera do Paragwaju inny misjonarz jezuicki, F.J. Antonio Ruiz de Montoya, przypomniał te same ustne tradycje plemion Paragwaju. W swojej relacji  napisał: plemiona paragwajskie mają tę bardzo ciekawą tradycję. Twierdzą, że bardzo święty człowiek (sam Tomasz Apostoł), którego nazywają „Paí Thome”, mieszkał wśród nich i głosił im Świętą Prawdę, wędrując i niosąc drewniany krzyż na plecach. – Cytat: Antonio Ruiz de Montoya: Conquista espiritual hecha por los religiosos de la Compañía de Jesús en las provincias del Paraguay, Paraná, Uruguay y Tape „, Rozdział XVIII. Madryt (1639).

Pomimo tych wszystkich legend i tradycji nie ma wiarygodnych dowodów na to, że Święty Tomasz Apostoł rzekomo odbył podróż do Paragwaju i sąsiednich krajów. Jedyne zarejestrowane badania przeprowadzone na ten temat miały miejsce za panowania José Gaspara Rodrígueza de Francii po Niepodległości Paragwaju. Wspomina o tym Franz Wisner von Morgenstern, austro-węgierski inżynier, który służył w armii Paragwaju przed i podczas tzw. wojny paragwajskiej.

Według von Morgensterna niektórzy górnicy z Paragwaju podczas pracy w pobliżu wzgórz w departamencie Caaguazú znaleźli kamienie z wykutymi w nich starożytnymi literami. Dyktator Francia wysłał swoich najlepszych ekspertów, aby zbadali te kamienie, i doszli do wniosku, że litery wyryte w tych kamieniach są symbolami hebrajskimi, ale nie mogli ich przetłumaczyć ani ustalić dokładnej daty ich wyrycia. Nie ma dalszych zarejestrowanych badań i według Wisnera ludzie wierzyli, że teksty na kamieniach zostały napisane przez Świętego Tomasza Apostoła.

A teraz zastanówmy się nad następującą kwestią, czy aby Tomasz nie był bratem bliżniakiem Jezusa. Otóż, Kopia Ewangelii Tomasza z Nag Hammadi zaczyna się jak już wspomniałem od słów:

To są tajemne słowa, które Jezus żywy wypowiedział, a zapisał je Didymus Juda Tomasz(Incipit: p. 32, 10-12).

Wczesne tradycje syryjskie odnoszą się również do pełnego imienia apostoła Judasza Tomasza. Niektórzy widzieli w Dziejach Tomasza (napisanych we wschodniej Syrii na początku III wieku, a może już w pierwszej połowie II wieku) identyfikację świętego Tomasza z apostołem Judaszem, synem Jakuba, lepiej znanym po angielsku jak Juda.

Jednak pierwsze zdanie Dziejów Apostolskich wynika z Ewangelii i Dziejów Apostolskich, rozróżniają apostoła Tomasza i apostoła Judasza, syna Jakuba. Inni, jak James Tabor, identyfikują go jako Judę, brata Jezusa wspomnianego przez Marka. W Book of Thomas the Contender, częśći biblioteki Nag Hammadi, jest rzekomo bliźniakiem Jezusa:

„Teraz, skoro powiedziano, że jesteś moim bliźniakiem i prawdziwym towarzyszem, sprawdź siebie …” 

Warto tutaj przytoczyć Ewangelię według św. Mateusza 13:55-  Czyż to nie jest syn cieśli? Czyż jego matce nie jest na imię Maria, a jego bracia to Jakub, Józef, Szymon i Juda? Niektórzy katolicy twierdzą, że ci „bracia” byli kuzynami Jezusa, co oczywiście nigdzie nie jest potwierdzone.

O braciach Jezusa Biblia wspomina w kilku fragmentach. Ew. Mateusza 12.46, Ew. Łukasza 8.19 oraz Ew. Marka 3.31 wspomina, że matka oraz bracia Jezusa przyszli aby się z Nim zobaczyć. Biblia mówi nam, że Jezus miał czterech braci: Jakuba, Józefa, Szymona i Judasza. Biblia także dodaje, że Jezus miał siostry, ale zarówno ich imion jak i dokładnej liczby nie znamy. We fragmencie Ew. Jana 7.1-10, Jego bracia udają się na obchody święta namiotów, a Jezus pozostaje na miejscu, w Dziejach Apostolskich 1.14, Jego bracia i matka trwają w modlitwie z innymi uczniami. Fragment z Galicjan 1.19 wspomina, że Jakub był bratem Jezusa. Zupełnie naturalnym wnioskiem jest to, że fragmenty te potwierdzają że Jezus naprawdę miał rodzeństwo.

Argumentem niektórych Katolików jest to, że bracia i siostry Jezusa pochodzą z pierwszego małżeństwa Józefa?? Na co nie ma żadnych dowodów, ale może to być też prawda!!!.

Jednak cała ta teoria, jakoby Józef był zdecydowanie starszy od Marii, wcześniej żonaty, z gromadką dzieci, a potem wdowcem, który ponownie ożenił się z Marią są stworzone bez jakichkolwiek, biblijnych podstaw. Problem polega na tym, że Biblia nie daje żadnych wskazówek by przypuszczać, że Józef był żonaty i miał dzieci, zanim poślubił Marię. Jeśli nawet Józef miałby chociaż sześcioro dzieci zanim poślubił Marię, to dlaczego nie znajdujemy o tym żadnej wzmianki gdy Józef i Maria podróżowali do Betlejem albo do Egiptu czy też podczas ich drogi powrotnej do Nazaretu?

Nie ma żadnych biblijnych podstaw by wierzyć, iż to rodzeństwo jest w innej relacji pokrewieństwa, jak tej że są dziećmi Józefa i Marii. Ci, którzy nie zgadzają się z faktem, iż Jezus miał rodzeństwo- braci i siostry, nie czynią tego na podstawie czytania Pisma Świętego, lecz dlatego że przyjęli wstępne założenie o wiecznym dziewictwie Marii, które bez wątpienia nie jest biblijne: „Lecz nie współżył (Józef) z nią aż do narodzin Syna, któremu dał na imię Jezus.” Jezus miał rodzeństwo (braci i siostry), będące dziećmi Józefa i Marii. To jest zrozumiałe, jednoznaczne nauczanie wynikające ze Słowa Bożego. Nowy Testament mówi o istnieniu „braci” i „sióstr” Jezusa. Ewangelie i ich rękopisy stosują te imiona zamiennie. Za życia Jezusa jego bracia nie wierzyli w niego i nie należeli do grona jego uczniów. Natomiast po zmartwychwstaniu należeli do wspólnoty jerozolimskiej, apostołowali i odgrywali w Kościele pewną rolę, obok kolegium Dwunastu z Piotrem; nazywani byli „braćmi Pańskimi” (Dz 1,14; 1 Kor 9,5; Ga 1,19).

Z tych racji należy wykluczyć popularne niegdyś utożsamianie braci Pańskich z niektórymi apostołami z grona Dwunastu. Jakub „Mniejszy”, brat Pański, różny jest od Jakuba syna Alfeusza, a Juda brat Pański — od apostoła Judy, względnie Tadeusza. Zbieżność imion jest przypadkowa, gdyż były to imiona wówczas bardzo popularne. Utożsamianie tych postaci w starożytności i potem wynikło prawdopodobnie z chęci przedstawienia listów św. Jakuba i św. Judy jako apostolskich.

Wyróżnione miejsce wśród braci Pańskich zajmował Jakub. Odgrywał samodzielną rolę w Kościele jerozolimskim (Dz 12,17; 15,13; 21,18; Ga 1,19), i wraz z Piotrem i Janem synem Zebedeusza zaliczany był do jego filarów (Ga 2,9). Jego wystąpienie na tak zwanym Soborze Jerozolimskim (Dz 15) wskazuje, że był głównym reprezentantem chrześcijan pochodzenia żydowskiego, chcących zachować Prawo Mojżeszowe. Aprobował jednak misję wśród pogan. Jako pobożny asceta był szanowany przez Żydów. Historyk żydowski z I wieku Józef Flawiusz nazywa go bratem Jezusa i informuje o jego śmierci z rąk pachołków arcykapłana Ananosa w 62 roku (Dawne dzieje Izraela 20,9,1 §200 opisywanej potem również w źródłach chrześcijańskich).

Prawda o rodzinie Jezusa była cały czas skrywana przez Kościół. Warto tutaj również wspomnieć, że jeszcze opisanym pewnym zdarzeniu, które miało miejsce  podczas prześladowań, które rozpętał cesarz Decjusz. Otóż, w Azji Mniejszej schwytano i zamęczono pewnego ogrodnika, który podawał się za krewnego Jezusa miał na imię Konon. Było to w latach 250–251 roku pne, kiedy  imperium rzymskie  stało już u progu zagłady.

Jednak  z tego wynika jasno, że członków  rodziny Jezusa mogło było więcej. Mężczyzna, który został wtedy pojmany przez rzymian zostaje doprowadzony do namiestnika Atticusa, który zapytał pojmanego  „Kim jesteś i skąd pochodzisz?” – na co padła zaskakująca odpowiedz z ust tego ogrodnika – „Pochodzę z miasta Nazaret w Galilei, jestem spokrewniony  z Chrystusem. Wiarę odziedziczyłem po moich przodkach”.

W literaturze Konon jest opisany jako ostatni krewny Jezusa, ale czy na pewno. Przecież wiadomo, że na tym przykładzie można się domyśleć, że krewni, twórcy religii chrześcijańskiej czyli Jezusa, musieli by się ukrywać, czyli zejść do podziemia. W późniejszych wiekach z chwilą wykształcania się różnych dogmatów Kościoła, byliby również niewygodni.

Czy to prawda?

Pozostawiam to do oceny czytelnikowi, nie chciałbym polemizować z dogmatami i szczerze wierzącymi chrześcijanami, ale są takie a nie inne poszlaki. Uważam jednak, że taka wiedza jest też potrzebna, aby nikt nie był zaskoczony w szerszych rozmowach na te tematy. Reasumując, bardzo zawsze mnie ciekawiło życie św. Tomasza ponieważ wiedza o nim nie była powszechna na lekcjach religii w nauczaniu o początkach chrześcijaństwa, a także w ogóle w kościele, jak również obecnie jest jakoś pomijana. Dlatego postanowiłem tę wiedzę przybliżyć przeciętnemu czytelnikowi.

Chciałbym na koniec podkreślić, że prawie 2000 lat temu podróże były rzeczą osiągalną i wcale nie tak niebezpieczną jak nam się teraz wydaje w szczególności patrząc na to co się dzieje w krajach Bliskiego Wschodu i Afganistanu. Czyli na trasie karawanowej do Indii. Wymiana informacji, kultury, tradycji i towarów była praktycznie z połową znanego nam Świata.